پرسش:
چرا با وجود احادیث قوی ائمه اطهار(علیهم السلام) درباره اثبات وجود خدا ، به آموزش عقاید مبتنی بر نظریات فلاسفه و متکلمان(بدون توجه به آیات و روایات) میپردازید ؟
پاسخ:
برای پاسخ بدین سوال لازم است به دو مسئله توجه کنیم دو مسئله روشن شود:
نخست اینکه اثبات وجود خدا، یک مسئله برون دینی است نه درون دینی؛ زیرا از سویی تا زمانی وجود کسی اثبات نشود، نمیتوان به سخنش استناد کرد. در غیر این صورت، در استدلال ما دور پیش می‌آید که امری است محال و باطل. از سوی دیگر، این مسئله یک بحث تعبدی صرف نیست تا بتوان با تعبد و قبول سخن دیگری وجود واقعی یک موجود را اثبات شده بدانیم. گذشته از اینکه میدانیم اصول دین، امور عقلانی و تحقیقی هستند و نمیتوان با تعبد به گفته یک شخص ولو آن شخص پیامبر اکرم(صلوات الله علیه و آله) یا ائمه اطهار(علیهم السلام) باشند، این اصول را پذیرفت. بلکه هر شخص خود باید با استدلال آنها را بپذیرد.
دوم اینکه رویکرد احادیث نسبت به مسئله اثبات خداوند به چند گونه است: برخی از احادیث به صورت مستقیم فقط بدین اشاره دارند که خداوند وجود دارد. برخی دیگر از احادیث به استدلالی اشاره دارند که به وسیله آن استدلال میتوان به وجود خداوند پی برد. برخی دیگر از احادیث به صورت ضمنی بر نکاتی اشاره دارند که توجه بدان نکات میتواند انسان را به استدلالی بر وجود خداوند برساند .
باتوجه به این دو نکته اینک پاسخ سوال شما اینچنین است:
استفاده از احادیثی که مستقیما ادعا دارند که خداوند وجود دارد، مفید نیست؛ زیرا باتوجه به آنچه در نکته نخست گفته شد، اثبات خدا یک مسئله برون دینی و عقلی است و نمیتوان با تعبد به سخن خود خداوند و پیشوایان او به وجود خداوند پی برد.
استفاده از روش دوم، خوب است، ولی مشکلی که دارد این است که در این صورت، ما با محتوای سخن و حدیث روبرو هستیم و کاری به گوینده آن نداریم. در این صورت، ارزیابی عقلی و تحلیلی در مورد صحت وسقم دلیل ارائه شده، مورد نیاز است. بنابراین باز هم همان اختلاف نظرهایی که احتمالا شما به دنبال فرار از آنها بودید پیش می آید.
استفاده از روش سوم نیز خوب است و مفید، ولی مشکلش این است که در این حالت، نیاز به پیش فرضها بسیار گسترده تر از حالت قبل است و باز هم همان اختلاف نظرها و دخالت پیش فرضها در مسئله گریز ناپذیر است.
بنابراین مشخص میشود که استفاده از احادیث از آن جهت که حدیث هستند(یعنی لزوم تعبد به محتوای آن) در این بحث فایده ندارد و نادرست است.
http://askdin.com/comment/1032004#comment-1032004