سؤال:
موارد تقیه را با توجه به روایات، به صورت دقیق، بیان کنید؟ زمانی که شخصی، قصد تجسس از ما را دارد، آیا می توان تقیه کرد؟
پاسخ:
«تقیّه» در لغت از ریشه «وقایه» به معنای حفظ چیزی از خطر و ضرر است و در اصطلاح شرعی، عبارت است از اظهار کردن امری برخلاف حکم دین از طریق قول یا فعل به انگیزه حفظ جان یا مال یا شرف و آبروی خود یا دیگری.
تقیه که یکی از مسائل مسلم فقه شیعه است، برای حفظ نمودن خود در برابر زیان های بزرگ است؛ اما باید توجه داشت که تقیه با دو شرط اصلی قابل تجویز است:
اول این که خطری بزرگ در جان و مال و آبرو، از ناحیه اظهار دین انسان را تهدید کند.
دوم این که اصل بقای دین در خطر نباشد.
بر این اساس
الف) اگر زیانی بزرگ در کار نباشد حفظ نمودن جان یا مال و آبروی خود هم معنایی ندارد. در مورد تجسس دیگران نیز اگر تقیه کردن موجب جلوگیری از خطری بزرگ در مال و جان و آبرو می شود، می توان تقیه نمود.
ب) چون تقیه برای حفظ و بقاء دین است و اگر حفظ جان متدینین مد نظر واقع شده است به این لحاظ است که رونق و بقاء دین در اجتماع وابسته به افراد است پس در جائی که اصل دین در خطر باشد چنانکه در زمان امام حسین (علیه السلام) چنین بوده یا خون مسلمانی به ناحق بخواهد ریخته شود و یا این که آبروی خود یا مسلمانی دیگر در خطر است، در این موارد تقیه جایز نیست و به همین دلیل، در تعلیم و تبیین احکام دینی، تقیه موردی نخواهد داشت.
لازم به ذکر است در مواردی که انجام اعمال دینی به گونه صحیح، خطری نداشته باشد، مانند انجام اعمال دینی در خفاء و در منزل، تقیه وجهی ندارد.
در ذیل، به چند روایات در باب تقیه، اشاره می شود:
امام علی (علیه السلام) فرمود: التَّقِیَّةُ مِنْ أَفْضَلِ أَعْمَالِ الْمُؤْمِنِ یَصُونُ بِهَا نَفْسَهُ وَإِخْوَانَهُ عَنِ الْفَاجِرِینَ. یعنی تقیه از برترین اعمال مؤمن است که سبب می‌شود جان خودش و جان برادرانش از شرّ فاجران در امان بماند. (1)
امام باقر (علیه السّلام) نیز فرمود: التَّقِیَّةُ فِی کُلِّ ضَرُورَةٍ وَصَاحِبُهَا أَعْلَمُ بِهَا حِینَ تَنْزِلُ بِه یعنی تقیه هنگام هر بیچارگى است، و تقیه کننده خود داناتر به آنست زمانى که برایش پیش مى آید. (خود انسان مورد ناچارى را بهتر می‌فهمد) (2)
همچنین امام باقر (علیه السّلام) فرمود: التَّقِیَّةُ فِی کُلِّ شَیْءٍ یُضْطَرُّ إِلَیْهِ ابْنُ آدَمَ فَقَدْ أَحَلَّهُ اللَّهُ لَهُ یعنی در هر موردى که آدمی زاد به تقیه ناچار شود: خدا آن را برایش حلال ساخته است. (3)
منابع و مآخذ:
1. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ص 320، شماره 163.
2. کلینی، محمد بن یعقوب، أصول کافی، ج 2، ص 219، ح 13.
3. کلینی، محمد بن یعقوب، أصول کافی، ج 2، ص 220، ح 18، باب تقیه.
دیدگاه جدیدی بگذارید