برده داری در اسلام

پرسش: آیا اسلام فقط اجازه گرفتن برده در جنگ را داده و غیر اون نه؟ یعنی اگه اسلام خودش به جایی حمله بکنه ایا اجازه گرفتن برده رو داره ؟ و اگه کسانی در جنگ با اسلام شرکت نکنن را اسیر نمیکند؟ مثلا در جنگ بین پیامبر (ص) و قبیله بنی قریظه من شنیدم گروهی هم اسیر شدن؟ این یعنی مجوز اینکه اگه اسلام به جایی حمله کنه می تونه اسیر بگیره ایا؟
 

پاسخ:
برده داری، یکی از رفتارهای متداول اجتماعی در آن دوران بوده است. مشترک بین تمام جوامع. دینی و غیر دینی. مسلمان و غیر مسلمان.
دین مبین اسلام، همواره سعی در محدود نمودن این مسئله داشته است.
هم در مصادیق برده و هم در راه های برده گرفتن(استرقاق) وهم در نحوه رفتار با بردگان و نیز ازاد کردن بردگان.(1)

سوالی که شما مطرح کردید در مورد راه های استرقاق است.
به بردگی گرفتن که پیش از اسلام راه های گوناگونی داشته است، بنا بر فقه اسلامی منحصر به کفار حربی و اسیران جنگی آنان است.
بنابراین اسیر گرفتن(اعم از مرد و زن) منحصر به کفار حربی است.
کافر حربی، به کافرانی گفته میشود که در حال جنگ ودشمنی و توطئه بر علیه مسلمانان هستند.
ملاک، در حال جنگ بودن است، خواه آنها حمله کرده باشند و خواه مسلمانان پیش دستی کرده باشند.

در جریان بنی قریظه نیز همین مسئله وجود دارد.

بنى قريظه در آغاز با اسلام در صلح و صفا بودند تا آنكه جنگ خندق روى داد، و حى بن اخطب سوار شده به مكه رفت و قريش را عليه رسول خدا (ص) تحريك كرد و طوائف عرب را برانگيخت، از آن جمله به ميان بنى قريظه رفت، و مرتب افراد را وسوسه و تحريك كرده پافشارى مى‏نمود، و با رئيسشان كعب بن اسد در اين باره صحبت كرد تا سرانجام آنها را راضى كرد كه نقض عهد كرده و با پيغمبر بجنگند بشرطى كه او نيز به ياريشان آمده و بقلعه‏شان درآيد و با ايشان كشته شود. حى بن اخطب قبول كرد و به قلعه درآمد، بنى قريظه عهد خود را شكسته و با كمك احزابى كه مدينه را محاصره كرده بودند براه افتادند، و شروع كردند به دشنام دادن رسول خدا (ص) و شكاف ديگرى ايجاد كردند.(2)

یهودیان بنی قریظه با مسلمانان پیمان مودت نوشته بودند.
اما آنان برخلاف پیمانی که داشتند، به مسلمانان خیانت کردند.
با این حال، به همین جهت آنان کافر حربی محسوب میشدند و طبق قانون باید اسیر میشدند.
بر اساس درخواستی که خودشان داشتند، مسلمانان از جنگ و محاصره دست کشیدند و به حکمیت سعد بن معاذ تن دادند و او به کشته شدن برخی و اسیر شدن برخی دیگر از آنان حکم نمود.(3)
اینکه چرا زنان و فرزندان آنان اسیر شدند نیز به واسطه رسم و رسومات آن زمان و نیز حکمیتی بوده که خودشان به آن رضایت داشتند.
بر اساس آداب و رسومی که در جنگهای آن زمان رواج داشته است، وقتی منطقه ای در حال جنگ به تصرف در می آمد، سکنه آن یا کشته میشد یا اسیر. این قاعده هم شامل مردان جنگی میشد و هم غیر ایشان. اسلام نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و تنها تفاوت لشگریان اسلام در این بوده که با بازماندگان اسیر شده به صورت انسانی رفتار میکردند، علاوه بر اینکه زمینه آزاد شدن ایشان را به بهانه های مختلف فراهم میکرد.



پی نوشتها:
1. برای این منظور ر.ک: دانشنامه جهان اسلام، مقاله برده و برده داری
2. طباطبایی، محمد حسین ، الميزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، نشر اسلامی، 1374ش، چ5، ج‏9، ص:168
3. همان، ص169

http://www.askdin.com/showthread.php?t=64714&p=1015895&viewfull=1#post10...