آیا میتوان در مورد افراد فاسق غیبت کرد؟

پرسش:

میتوان افراد بی نماز و یا بی دین را غیبت کرد؟
 

پاسخ:
غیبت فاسق
این طور نیست که غیبت هر فاسقی جایز باشد. تنها غیبت متجاهر به فسق یعنی کسی که علنا گناه میکند جایز است.

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
«الْغِيبَةُ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ أَمَّا الْأَمْرُ الظَّاهِرُ فِيهِ مِثْلُ الْحِدَّةِ وَ الْعَجَلَةِ فَلَا وَ الْبُهْتَانُ أَنْ تَقُولَ فِيهِ مَا لَيْسَ فِيه؛ غیبت این است که بگویی درباره برادرت آنچه را خداوند بر او پوشیده داشته. اما امر ظاهر مثل زودخشم بودن و عجول بودن غیبت نیست. و تهمت یعنی اینکه بگویی درباره او آنچه در او نیست».‏(1)

همانطوری که در این روایت به آن اشاره شده بود، یکی از شرایط تحقق غیبت مخفی بودن خطا و گناهی است که از فرد نقل می شود. بنابراین اگر فردی آشکارا مرتکب گناهی میشود و از آن توبه هم نکرده است سخن گفتن از گناهی که انجام میدهد غیبت محسوب نمی شود. چنین فردی اصطلاحا متجاهر به فسق نامیده می شود.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) میفرماید:
«مَنْ أَلْقَى جِلْبَابَ‏ الْحَيَاءِ عَنْ وَجْهِهِ فَلَا غِيبَةَ لَه‏؛ کسی که خود پرده حیا را از آبروی خود کنار زده است غیبت ندارد.»(2)

البته دو نکته در جواز چنین غیبتی وجود دارد:

فقط نقل همان گناهی که به صورت علنی انجام میدهد مشمول حکم غیبت نیست. اما اجازه نداریم گناهان دیگری که مخفی داشته است را برملا کنیم.
در صورتی که از گناه توبه نکرده باشد مشمول جواز غیبت است. اما اگر توبه کرده باشد عنوان فاسق بر او صادق نیست و نمی توان غیبت او را کرد.

غیبت کافر
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در تعریف غیبت میفرمایند:
«ذِكْرُكَ‏ أَخَاكَ‏ بِمَا يَكْرَهُهُ؛ گفتم ای رسول خدا! غیبت چیست؟ فرمود: یاد کردن برادرت به آنچه کراهت دارد».(3)

همانطوری که در این روایت آمده است، غیبت ذکر عیب و خطای برادر دینی است. بنابراین ذکر عیب و خطای کافر غیبت محسوب نمی شود. کافر کسی است که توحید، نبوت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و یا معاد را منکر باشد. همچنین انکار ضروری دین مانند نماز نیز موجب کفر میشود چراکه به معنای انکار توحید و یا نبوت است. ضروری دین یعنی چیزی که جزء دین بودنش قطعی و روشن است.

بنابراین غیبت مفهومی است که در میان دو مسلمان تحقق و تصور دارد. غیبت به عنوان یک مفهوم شرعی و یک گناه کبیره با همه عواقبی که دارد در رابطه با کفار مطرح نیست. البته ممکن است بردن آبروی آنها مخصوصا اگر ذمی باشند اشکال داشته باشد اما به هر حال غیبت محسوب نمی شود. همانطوری که ممکن است، رسواسازی برخی از کفار به خاطر که آسیبی که به مسلمانان و عقائد و مصالح آنها وارد میسازند واجب شود.

پی نوشت ها:

1. کلینی، محمد بن یعقوب(329 ق)الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج‏2، ص358.
2. مجلسی، محمد باقر(1110ق)، بحار الانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ج‏72، ص233.
3. امالی، طوسى، محمد بن الحسن(460 ق)‏، دارالثقافة، قم، 1414ق، ص537.
4. http://www.askdin.com/showthread.php?t=64392&p=1011063&viewfull=1#post10...