سوال:
آیا ایمان امری صرفا عقلانی است و کسی که با عقل صرف دین را بپذیرد کافی است و مومن است؟
پاسخ:
۱- پایه پذیرش دین از راه عقل و استدلال عقلی است ولی اگر کسی دلیل عقلی و درست اجمالی نیز داشته باشد از او پذیرفته است.
۲- این دلیل عقلی باید از واقعیت و ذهن واقعی هر کسی باشد و بدون شبهه و سوال واقعی باشد تا اثر بیشتری داشته باشد. از طرف دیگر اراده و راهکار اخلاقی و ... جهت انجام وظایف و دوری از محرمات باید وجود داشته باشد و پس از اعتقادات صحیح باید نسبت به اخلاق اسلامی و راه های رسیدن به وظایف خود آشنا شده و آن ها را با جدیت به کار ببندیم.
۳- در مورد ایمان و راه های رسیدن به درجات بالای آن این نکته قابل توجه است که دلیل عقلی مقدمه و گام اول می باشد و امور دیگر از جمله اعمال صالح نیز لازم است که خود رفتارها و اعمال انسان به تقویت و تضعیف ایمان کمک می کند و هر چه انسان مداومت و مراقبت بر امور خیر اعم از واجب و مستحب و انجام وظایف الهی فردی و اجتماعی داشته باشد ایمانش تقویت می شود. چنان چه در بسیاری از آیات قرآن ایمان همراه با عمل صالح بیان شده است. (۱)
۴- از طرف دیگر انجام گناه و اعمال ناصالح از ایمان انسان کم کرده و در صورت ادامه و تکرار می تواند منجر به از بین رفتن ایمان گردد. چنان چه در قرآن می فرماید:
«ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذِينَ أَساؤُا السُّواى أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها يَسْتَهْزِؤُنَ» سپس عاقبت كسانى كه كارهاى بد مرتكب شدند، اين شد كه آيات خدا را تكذيب كردند و همواره آن را به مسخره مى‌گرفتند. (۲)
بر این اساس مراحل سقوط انسان می تواند منجر به تکذیب آيات الهی و بی ایمانی گردد.
بنابر این ایمان از استدلال و دلیل عقلی شروع می شود ولی عمل نیز در ایمان دخالت داشته و به درجه بندی آن تاثیر شایانی کرده و می تواند سقوط و صعود شخص را در ایمان در پی داشته باشد.
در مورد وظایف شخص مسلمان نیز علاوه بر اعتقاد صحیح و یافتن پاسخ درست شبهات و اشکالات ذهنی وظایف دیگری وجود دارد که مهم ترین آن ها عمل به احکام و وظایف عملی است که بعد از شناخت واجبات و محرمات باید طبق آن عمل نماید و در اخلاق و رفتار نیز به داشتن صفات نیک و دوری از رذایل اخلاقی اهتمام جدی داشته باشد.
پی نوشت ها:
۱. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا: قطعاً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، به زودی [خدای] رحمان برای آنان [در دل ها] محبتی قرار خواهد داد / سوره مریم آيه ۹۶.
۲. سوره روم آیه ۱۰.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=63493&p=994538&viewfull=1#post994538