پرسش:آیا حضرت علی (علیه السلام) در کعبه متولد شدند؟ با توجه به اینکه بر اساس برخی گزارشهای تاریخی، کعبه در زمان تولد امام علی در سال 30 عام الفیل مسقف نبوده و به راحتی می شد داخل آن رفت، چگونه می توان پذیرفت که دیوار کعبه شکافته شده و شخصی چند روز در آن مانده و هیچ کس از چگونگی زندگی آن شخص در آن چند روز اطلاعی نداشته است؟
پاسخ:
تولد حضرت علی (علیه السلام)در کعبه از اموری است که شیعه و حتی برخی از اهل سنت نیز آن را نقل کرده اند
از شیعه شیخ مفید(1) و بسیاری دیگر
و از اهل سنت مسعودی و ابن عساکر(2) و نیز افراد دیگر
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَى … قَالَ قَالَ يَزِيدُ بْنُ قَعْنَبٍ كُنْتُ جَالِساً مَعَ الْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ... إِذْ أَقْبَلَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ أَسَدٍ أُمُّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ كَانَتْ حَامِلَةً بِهِ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ ... فَرَأَيْنَا الْبَيْتَ وَ قَدِ انْفَتَحَ عَنْ ظَهْرِهِ وَ دَخَلَتْ فَاطِمَةُ فِيهِ وَ غَابَتْ عَنْ أَبْصَارِنَا وَ الْتَزَقَ الْحَائِطُ فَرُمْنَا أَنْ يَنْفَتِحَ لَنَا قُفْلُ الْبَابِ فَلَمْ يَنْفَتِحْ فَعَلِمْنَا أَنَّ ذَلِكَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ...(3)
جریان تولد حضرت علی علیه السلام در کعبه چنین گزارش شده است: يزيد بن قعنب می گويد من با عباس بن عبد المطلب و جمعى از قبلیه عبدالعزى برابر خانه كعبه نشسته بوديم كه فاطمه بنت اسد مادر امير المؤمنين (ع) كه نه ماه باو آبستن بود آمد و درد زائيدن داشت گفت خدايا من بتو ايمان دارم و بدان چه از نزد تو آمده است از رسولان و كتابها مؤمنم و بسخن جدم ابراهيم خليل تصديق دارم و او است كه اين بيت عتيق را ساخته بحق آنكه اين خانه را ساخته و بحق مولودى كه در شكم منست ولادت را بر من آسان كن،
يزيد بن قعنب گويد ما بچشم خود ديديم كه خانه از پشت شكافت و فاطمه بدرون آن رفت و از ديده ما نهان شد و ديوار بهم آمد و خواستيم قفل در خانه را بگشائيم گشوده نشد و دانستيم كه اين امر از طرف خداى عز و جل است و پس ازچهار روز بيرون آمد و امير المؤمنين را در دست داشت و سپس گفت من بر همه زنان گذشته فضيلت دارم زيرا آسيه بنت مزاحم خدا را بنهانى پرستيد در آنجا كه خوب نبود پرستش خدا جز از روى ناچارى و مريم دختر عمران نخل خشك را بدست خود جنبانيد تا از آن خرماى تازه چيد و خورد و من در خانه محترم خدا وارد شدم و از ميوه بهشت و بار و برگش خوردم و چون خواستم بيرون آيم يك هاتفى آواز داد اى فاطمه نامش را على بگذار كه او على است و خداى اعلى ميفرمايد من نام او را از نام خود گرفتم و بادب خود تاديبش نمودم و غامض علم خود را باو آموختم و اوست كه بتها را در خانه من ميشكند و او است كه در بام خانهام اذان ميگويد و مرا تقديس و تمجيد ميكند خوشا بر كسى كه او را دوست دارد و فرمان بردار و بدا بر كسى كه او را دشمن دارد و نافرمانى كن
شیخ طوسی همین داستان را با کمی تفاوت از امام جعفر صادق علیه السلام نقل کرده است البته طرق دیگری نیز وجود دارد
قَالَ ابْنُ شَاذَانَ: وَ حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ عَلِيٍّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَيْهِمَا السَّلَامُ)، عَنْ آبَائِهِ (عَلَيْهِمُ السَّلَامُ)(4)
بنابراین اصل داستان قطعی است لذا برفرض که اشکالات نوشته بالا وارد باشد به حواشی آن وارد است نه اصل آن
اما تمام اشکالات آمده در نوشته بالا به این بر می گردد که کعبه سقف نداشته است و میشده از بالای کعبه احوال فاطمه بنت اسد را جویا شد. در مورد سقف کعبه گزارشها متفاوت است برخی از گزارشها حاکی از آن است که کعبه در زمان قصی بن کلاب مسقف شد(5) حتی پس از آن طبق برخی از گزارشها دیوار را تا 25 متر بالا برده اند(6) با توجه به این مطلب، گزارشهای مخالفی نیز وجود دارد که برطبق آنها کعبه سالها پیش از تولد حضرت علی علیه السلام مسقف بوده است. البته در جمع بین دو نوع از گزارشها می توان گفت که کعبه در زمان قصی مسقف شده تا تولد حضرت علی علیه السلام این سقف بر جا بوده و پس از آن به هر علتی تخریب شده است داستان سقف دار شدن زمان پیامبرصلی الله علیه و اله به بعد از تخریب بر می گردد
لذا با این داستان نمی توان تولد حضرت علی علیه السلام در کعبه و حتی حواشی آن را رد کرد
داستان تخریب سقف خانه کعبه چنین است که: بعد گذشت سالیان از تجدید بنا خانه کعبه توسط قصی بن کلاب در جریان خوشبو کردن خانه کعبه توسط زنی با عود خانه کعبه آتش گرفت و آسیب جدی به خانه کعبه وارد شد به گونه ای که در اثر این آتش سوزی دیوار خانه کعبه سست شد و ترک برداشت و آنچه از پارچه بر آن آویزان بود سوخت و سقف خانه کعبه نیز ازبین رفت و خانه خدا چندین وقت به همین حال بود تا اینکه سیل ویرانگری در مکه آمد که در اثر آن نزدیک بود خانه کعبه به کلی تخریب شود لذا بزرگان قریش به این فکر افتادند تا خانه را تعمیر کنند(7)
با توجه به احترامی که قریش و دیگر قبایل برای کعبه قائل بودند این جریان نمی تواند سالیان بسیار طول کشیده باشد از طرفی داریم در سال 35 عام الفیل کعبه را باز سازی کردند لذا می توان گفت بازسازی کعبه بعد از این جریان بوده است اگر چه سیل هم کعبه را ویران نمود اما تولد حضرت علی علیه السلام پیش در زمانی بوده که دارای سقف بود.
منابع:
1.شیخ مفید، الارشاد في معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص ۵
2.حافظ نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۵۹۳؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، ج ۲، ص ۳۵۸
3. ابن بابويه، محمد بن على معروف به شیخ صدوق، الامالی، كتابچى، تهران،1376،چاپ ششم، ص132؛ همان، علل الشرائع، كتاب فروشى داورى، قم، 1385ش، ج1، ص135.
4. الأمالي (للطوسي)، النص، ص: 706
5.علی‌بن ماوردی، الاحکام‌السلطانیة والولایات‌الدینیة، ج۱، ص۴۱۸ـ۴۱۹، چاپ محمدجاسم حدیثی، بغداد ۱۴۲۲/۲۰۰۱؛ محمدبن حسن ابن‌درید، کتاب‌الاشتقاق، ج۱، ص۱۵۵، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
6.یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۴۰.قلقشندی، ج۴، ص۲۵۰ـ۲۵۱.
7. الازرقى، ابو الوليد محمد بن عبد الله بن احمد(زنده تا 241هق)، اخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار، دار الاندلس، بيروت، 1416هق، ج1، ص 160. فكانت على ذلك من امرها ثم ان امرأة ذهبت تجمر الكعبة فطارت من مجمرتها شرارة فاحترقت كسوتها و كانت الكسوة عليها ركاما بعضها فوق بعض فلما احترقت الكعبة توهنت جدرانها من كل جانب و تصدعت و كانت الخرف الاربعة عليهم مظللة و السيول متواترة، و لمكة سيول عوارم فجاء سيل عظيم على تلك الحال فدخل الكعبة و صدع جدرانها
http://www.askdin.com/showthread.php?t=58820&p=965574&viewfull=1#post965574