چرا سادات عمامه سیاه می بندند؟

پرسش:
چرا سادات عمامه سیاه می بندند؟ و از نظر تاریخی این تقسیم از چه زمانی مرسوم شد؟


پاسخ:
سادات و علویان در طول تاریخ دارای نمادها و شعارهایی بودند، که با آنها شناخته می‌شدند. آنها از نشانه هایی استفاده می‌نمودند که ثبت اسامی آنان در دفتری مخصوص به نام نقابت و یا آویختن گیسوان بلند تافته در طرفین صورت‌شان از جمله علائم و نشانه‌های سادات علوی بود(1) در برهه ای از تاریخ و حتی تا کنون نشانه سبز علامت سیادت بوده است. رنگ سبز حتی در زمان مامون نیز باب بوده است(2) و از گزراشات می توان چنین استنباط کرد که قبل از آن نیز چنین بوده است.
اما در مورد عمامه سیاه گزارشهایی موجود است که پیامبر(صلی الله علیه واله) در فتح مکه از عمامه سیاه استفاده کردند (3)نیز امام سجاد (علیه السلام) با عمامه سیاه وارد مسجد می شد(4)
لذا معصومین(علیهم السلام) نیز گاهی از عمامه سیاه استفاده می کردند اما در مورد رایج شدن آن برخی بر آنند که صفویه بر سر علمای سادات عمامه سیاه نهادند تا آنان را عزادار جدشان نشان دهند(5) این نظر نمی تواند صحیح باشد زیرا سید رضی از عمامه سیاه استفاده می کرده است(6) مگر اینکه بگوئیم از زمان صفویه رواج بیشتری یافت.
در کل این یک مسئله عرفی و قراردادی است تا سادات علما از غیر آنان شناسائی شوند

البته بنى‏ عباس به بهانه خون‏ خواهى شهيدان مظلوم كربلا و زيد و يحيى، پرچم سياه و سياه‏ پوشى را به عنوان ابراز و اعلام عزاى شهيداى اهل‏ بيت برگزيدند و با اين ترفند، دوستداران اهل‏ بيت (ع) را به دور خود گردآوردند براى آن كه اين تبليغ ظاهرى را در اذهان مردم زنده نگه دارند پس از به قدرت رسيدن، در ظاهر سياهى پرچم و لباس را شعار هميشگى خويش ساختند(7). حتی بنا بر برخی از اقوال ائمه اطهار(علیهم السلام) در مقابل این رنگ که چهره سیاسی به خود گرفته بود واکنش منفی از خود نشان دادند(8)

مامون عباسی نیز که ابتدا برای اهداف خاص خود لباس سبز بر تن کرد اما در نهایت و پس از شهادت امام رضا (علیه السلام) "طاهربن حسین" گفت: حاجات خويش را بگويد و نخستين حاجتى كه از او خواست اين بود كه لباس سبز را بگذارد و به پوشيدن سياه و زى دولت نياكان باز گردد.
و چون ديد كه مردم در كار سبز پوشيدن از او اطاعت كرده ‏اند اما آن را خوش ندارند به روز شنبه با لباس سبز براى كسان بنشست اما چون به نزد وى فراهم آمدند جامه سياهى خواست و به تن كرد و خلعت سياهى خواست و به "طاهر" پوشانيد.
آنگاه تنى چند از سرداران را پيش خواند و قباها و كلاه هاى سياه به آنها پوشانيد و چون از نزد وى در آمدند و لباس سياه داشتند ديگر سرداران و سپاهيان سبز را بگذاشتند و سياه پوشيدند و اين به روز شنبه بود هفت روز مانده از صفر.

به قولى مأمون پس از ورود به بغداد بيست و هفت روز جامه ‏هاى سبز پوشيد سپس جامه سبز دريده شد(9)
نکته ای که در بحث سیاه پوشی عباسیان است کل لباس های آنان سیاه بود نه فقط عمامه
ونکته دیگر اینکه اختصاصی به هاورن الرشید ندارد بلکه قبل از آن و در زمان "ابومسلم" شعار عباسیان بوده است
بنابراین عمامه سیاه در سنت پیامبر اسلام و ائمه معصومین (علیهم السلام) بوده اما دائمی نبوده است "سید رضی" اولین بار عمامه سیاه بر سر نهاد اما رواج آن به احتمال زیاد از زمان صفویه بوده است که امروزه به عنوان یک مسئله مقبول در حوزها رعایت می شود البته در زمان عباسیان نیز رنگ مشکی مورد توجه بوده اما ربطی به عمامه ندارد بلکه سایر لباس های آنها را نیز شامل می شوده است
 

منابع:
1.عبدالجلیل قزوینی، کتاب نقض، بی‌تا، بی‌جا، ص۶۲۹.
2.ترجمه تاریخ طبری، ج‏۱۳، ص:۵۶۶۰3.
3.وسائل الشیعه ج۳ ص۳۷۹ ح ۱۰ باب ۳۰
4.سائل الشیعه ج۳، ص۳۷۸ ح ۹ ؛ سیر اعلام النبلاء ج۱، ص۳۷۲ ؛ سیره ابن کثیر، ج۴، ص۷۸
5.تاریخ مذهبی قم علی اصغر فقیهی ۱۱۵
6.ابن عنبه، عمدالطالب، ج1، 188-189؛الغدیر، ج۳، ص۲۹۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۲۴.
7.اخبار الدولة العباسية، صص 232- 230 و 242.2
8.سياهپوشى در سوگ ائمه نور، صص 200- 195، 155- 129، 76 و 77
9.ترجمه تاريخ طبرى ،ج‏13،ص:5683

http://www.askdin.com/showthread.php?t=59030&p=942489&viewfull=1#post942489