پرسش:
گفته شده که برای جبران حق الناس هایی که گفتن آن به طرف مقابل باعث مفسده است، باید برای او استغفار کنیم. این استغفار یعنی چه و چند بار باید انجام شود؟ آیا می شود برای کسانی هم که از حق آنها اطلاع نداریم نیت کنیم؟
پاسخ:
گناهانی مثل غیبت، در واقع انسان را درگیر دو نوع حق می کند. یکی حق الله، و دیگری حق الناس. پس برای توبه هم باید هر دو مورد را در نظر بگیرید. حق الله را با استغفار و حق الناس را با جبران کردنِ این حق. برای مثال اگر تهمتی زده و باعث ریختن آبروی کسی شده اید، باید حتی الامکان آبروی ایشان را باز گردانید. اگر راهی برای جبران ندارید، با هدیه کردن اعمال صالح و استغفار برای صاحب حق، خودتان را از قید این حق نجات دهید. در اعمال صالحی که انجام می دهید ایشان را هم شریک کرده و برایش دعا کنید. از خداوند بخواهید که او را مورد رحمت قرار داده و عاقبتش را ختم به خیر کند. با اینکارها کم کم حقی که به گردن شما دارند، جبران می شود.
اینکه چند بار یا چه مقدار، به طور خاص بیان نشده. هرقدر که احتمال می دهید حق او را جبران کند. با توجه به که اینکار زحمت یا هزینه خاص مادی یا معنوی برای شما ندارد، خوب است برای اطمینان خاطر، هرچه بیشتر اینکار را انجام دهید.
یکی از اساتید توصیه می کردند که هر عمل مستحبی که انجام می دهید، نیت کنید و تمام کسانی را که حقی به گردن شما دارند، در ثواب این عمل شریک کنید.
با هدیه کردن اعمال، ثواب خود شما به هیچ عنوان کم نشده و خداوند به تمام کسانی که در این عمل شریک شده باشند، به همان اندازه عطا خواهد کرد. در واقع اگر با یک دید کلی تر نگاه کنید، با اینکار شما ثواب بیشتری هم خواهید داشت. چون طبق فرموده خداوند عزوجل، انسان با هیچ چیزی مثل انجام واجبات به او نزدیک نمی شود، و جبران کردن حق دیگران بر شما واجب است، پس با انجام یک عمل مستحب، شما فقط ثواب همان عمل را خواهید داشت، اما با اهدا کردن آن به کسی که حقی به گردن شما دارد، یک واجب را هم ادا کرده اید و ثواب یک فریضه و عمل واجب بر شما نوشته می شود. شما می توانید نیت کنید و ثواب عملتان را به تمام کسانی که حقی به گردنتان دارند، چه اطلاع داشته باشید و چه اطلاع نداشته باشید، هدیه کنید.
در مورد حق الناس، قبلا در تاپیک های دیگری هم صحبت شده که بهتر است برای روشن تر شدن مطلب، ملاحظه بفرمایید: