سؤال:
من یک نوجوان هستم که امسال کنکور دارم و همیشه سر درس و کارهای دیگر استرس و ترس داشتم. از کودکی خیال پردازی می کردم. اگر هم از بیش فعالی باشد کسی در من تشخیص نداده است.
دوران راهنمایی که تمام شد و وارد دبیرستان شدم اوضاع فرق کرد. کمالگرایی و وسواس فکری شدیدی پیدا کرده بودم . هی عهد می بستم هی می شکستم. اوضاع همین طوری پیش رفت تا استرس شدید هم به همه این ها اضافه شد. از طرفی وسواس ها و شکل های بی مورد مثلا اینکه می خواهم چه رشته دانشگاهی انتخاب کنم وارد ذهنم می شدند و بیشتر میشدند و منو تا مرز جنون می بردند. نمیدونم چیکار کنم؟
پاسخ:
برادر گرامی! مسئله ی به وجود آمده در زندگی تان مشکلات ریشه ای دارد که باید توسط روان درمان گر تحت جراحی روانی قرار بگیرید و این ریشه ها خارج شود. مشکل شما از استرس های دوران کودکی است که هر وقتی به شکلی نمود پیدا می کنند.
روان پویشگران معتقدند انباشته شدن استرس ها و تکانه های دوران کودکی و نوجوانی موجب می شود، جوان و بزرگسال با وسواس یا برخی دیگر از اختلالات اضطرابی یا مشکلات خلقی مانند افسردگی روبرو شود. (بعید می دانیم مشکل شما بیش فعالی باشد؛ زیرا علائم شما با آن همخوان نیست ولی در هر صورت بررسی دقیق آن مراجعه ی حضوری را می طلبد).
شما نیز در زندگی خود رنج و محنت های فراوانی را دیده و متحمل شده اید ولی نباید اجازه دهید این استرس های قدیمی و کهنه شده در روانتان مانع ایجاد موفقیت شما شوند همانطور که تاکنون در مقابل آنها ایستاده اید و مقهور نشده اید در ادامه ی زندگی نیز خواهید توانست آنها را مدیریت کنید. البته باید تا زمان درمان کامل و مراجعه به روان درمانگر به راهکارهایی با دقت عمل کنید، تا فعلا از شر این افکار و تکانه ها رهایی یابید.
اما راهکارها:
1.سرکوب نکردن افکار: درساعت مشخصی در روز مثلا نیم ساعت در یک اطاقي آرام و ساكت نشسته و به افكار وسواسي به خواست خود اجازه دهيد به ذهن خطور كنند. وقتي افكار وسواسي به ذهن آمدند، با صداي بلند فرمان ايست داده شود، به اين ترتيب دستور توقّف افكار وسواسي صادر می شود.
2. جابه‌جايي انديشه: انديشه‌هاي غير ارادي و وسواسي را ناديده گرفته و با انتقال ذهن و فكر به افكار عالي و مناسب برای ساختن آینده، عمل جايگزيني را انجام شود. به جای افکار مزاحم، افکار مناسب و سازنده را جایگزین کنید.
3.از ورزش غافل نشوید. سعی کنید ورزش منظم را جزو برنامه های رسمی روز قرار دهید و هر روز حتما 20 دقیقه نرمش کنید.
4. با افکارتان دوست شوید: سعی کنید از افکارتان فرار نکنید و بالعکس با آنها دوست شوید. برای این‌کار درجاي خلوتي نشسته و لحظاتي با خود فكر كنيد، ابتدا موقعيت‌هايي را در ذهن خود مجسم كنيد كه براي شما كاملاً خوشايند است و هيچ اضطرابي از شرایط آن ندارید. پس از آن، موقعيت‌ها و صحنه‌هاي هجوم افکار را در نظر بگيريد، سپس تصور كنيد موقع برخورد با دیگران است و شما بدون هیچ اضطرابی آنچه پاسخ اصلی و قانع کننده بوده را ارائه داده‌اید و هیچ مشکلی در شما ايجاد نمي‌شود. آن‌وقت مي‌بينيد كه هيچ گونه اضطرابي در شما ايجاد نشد.
وقتي چندين بار تمرين كرديد و موقعيت‌هايي را كه كمتر تهديد كننده است، در ذهن خود تصور نموديد، اين آمادگي روحي در شما ايجاد مي‌شود كه در ذهن خود تصور كنيد كه راحت و بدون دردسر می توانید کارهایتان را انجام می‌دهید.
5.استفاده از کش شوک:يكي از تكنيك هاي موثر در اين باره اين است كه كشي به مچ خود ببنديد و با شروع خيال پردازي و فكر به آن موضوع آن كش را كشيده و رها كنيد طوري كه اندك سوزشي بدستتان وارد شود آنگاه شروع به شمارش معكوس نماييد مثلا يك عدد پيچيده مثل 6589234 را انتخاب كنيد و سعي نماييد هفت هفت تا از آن كم كنيد تا به صفر برسيد.
6. استفاده از تكنيك حواست را جمع كن: اين شيوه ممكن است ظاهراً ساده به نظر بيايد، ولي در عين حال بسيار مؤثر است. هنگامي كه حواستان پرت مي شود و ذهنتان سرگردان است، مرتب به خودتان هشدار دهيد كه حواست را جمع كن. اين روش كم كم سبب مي شود تمرکز شما در درس افزایش یافته و افکار کمتر به سراغتان بیایند.
7. يكي از بهترين راه هاي غلبه بر افكار مزاحم، تنها نبودن و جابجايي مكاني است، يعني به محض شروع افكار، مكان خود را تغيير دهيد. سعي نماييد خيلي تنها نباشيد، خصوصا در مواقع هجوم افكار خيالي، زيرا تنهايي بهترين محرك براي ايجاد افكار خيالي مي باشد. قبل از شروع اين خيالات خودتان زمينه بروز آن را از بين ببريد.
در پایان توصیه می کنیم به اعمال عبادی و از جمله نماز که عالی ترین دستور برای رفع مشکلات روانشناختی است، پایبند باشید و سعی کنید ارتباط خود را با خدای خود قطع نکنید.