آیا من حق «نه گفتن» را به خانواده شوهرم دارم؟

پرسش:
ما فرزند پسری در راه داریم، متاسفانه پارسال پسر برادر شوهرم در حادثه ای فوت کردند و خیلی داغش سنگین بود برای خانواده؛ حالا که ما بچه دار شدیم خانواده شوهرم و دیگران خیلی فشار می آورند که اسم بچه فوت شده را روی فرزندمان بگذاریم، آیا من حق «نه گفتن» را به خانواده شوهرم دارم یا نه؟ آیا خدا تنبیه ام نمی کند؟

پاسخ:
یکی از وظایف مهم والدین نسبت به فرزندانشان، انتخاب نام نیکو و بامسمی برای آنان است. در آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی سفارش زیادی در مورد انتخاب نام نیک برای فرزندان شده است به طوری که این مهم از جمله حقوق مسلَّم فرزندان بر پدر و مادر به شمار می‌آید.

اهمیت نامگذاری نام نیک برای فرزندان
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در این خصوص می‌فرمایند: «حَقُّ الوَلدِ على والِدِهِ أن يُحَسِّنَ اسمَهُ» (1)؛ «حق فرزند بر پدر آن است که نام خوبی بر او بنهد».
آن حضرت در جای دیگر می‌فرمایند: «إنَّ أوَّلَ ما يَنحَلُ أحَدُكُم وَلَدَهُ: الاسمُ الحَسَنُ، فَلْيُحَسِّنْ أحَدُكُمُ اسمَ وَلَدِهِ» (2)؛ «اولین هدیه‌ای که هر یک از شما به فرزندش می‌بخشد نام خوب است، پس بهترین نام را برای فرزند خود انتخاب کنید».
در روایت مشابهی امام کاظم(علیه‌السلام) نیز می‌فرماید: «أوَّلُ ما يَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أن يُسَمِّيَهُ بِاسمٍ حَسَنٍ، فَلْيُحَسِّنْ أحَدُكُمُ اسمَ وَلَدِهِ» (3)؛ «نخستين احسانى كه مرد به فرزند خود مى‌كند، اين است كه نام نيكويى برايش انتخاب كند. بنابراين، هر يك از شما نامى نيكو بر فرزندش نهد».

فایده نامگذاری افراد به نام ائمه معصومین(علیهم‌السلام) و شخصیت‌های دینی
گاهی اوقات بعضی از افراد نام برخی از بزرگان و شخصیت‌های محبوب دینی را روی فرزندانشان می گذارند. این گونه نامگذاری‌ها منشأ اثر است و فایده دارد، اما در مورد هر اسمی نیست؛ بلکه بیشتر بزرگان و شخصیت‌های محبوب دینی، نام ائمه معصومین(علیهم‌السلام)، نام انبیای الهی(علیهم‌السلام)، شهدا و اولیای الهی مد نظر می باشد.
شکی در این نیست که انتخاب نام‌های بزرگان و شخصیت‌ها بر افراد، باعث می‌شود که صاحب نام احساس نوعی بزرگی و وقار در خود نماید و همرنگی خود با شخصیت مورد نظر را مضاعف نماید. این احساس روز به روز بیشتر و باعث اثرگذاری بر گفتار و رفتار او می‌گردد تا جایی که خود را مسئول حراست از قداست آن نام می‌شمارد.
انتخاب نام‌های شخصیت‌های دینی یا مناسبت‌های مذهبی بر افراد نشانه علاقه به آن حقایق است مثل نام‌های ائمه معصومین(علیهم السلام)، پیامبران و یا نام ماه‌های قمری همچون محرم، صفر، رجب و رمضان بر افراد که ارزش حوادث آن مناسبت‌ها و شخصیت‌های آن زمان‌ها را برای شنونده یادآوری می‌کند و مخاطب در می‌یابدکه این نام متعلق به یک مسلمان است.
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد: «إِنَّا نُسَمِّي بِأَسْمَائِكُمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِكُمْ فَيَنْفَعُنَا ذَلِكَ فَقَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ قَالَ اللَّهُ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ» (4)؛ «ما فرزندانم مان را به نام‌های شما و پدران تان نامگذاری می‌کنیم، آیا نامگذاری فرزندان به نام‌های ائمه سودی دارد؟ حضرت فرمود: آری، مگر دین چیزی جز محبت است؟ هم چنان که خداوند می‌فرماید: اگر خدا را دوست مى‏داريد پس از من پيروى كنيد تا خدا نيز شما را دوست بدارد و گناهان تان را ببخشايد و خدا بسيار آمرزنده و مهربان است».
این نکته را هم در نظر بگیرید وقتی نامی برای کسی انتخاب می‌شود نوعی رابطة عاطفی بین صاحب نام و شخصیت مورد نظر یا مکان مورد نظر که بدان نام می‌باشد برقرار می‌گردد، نام حسین پیوند حماسی با حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام) برقرار می‌کند و نام محرم محبت به شخصیت‌های این ماه و بغض به دشمنان اهل‌بیت را گوشزد می‌نماید. امام حسین (علیه‌السلام) به خاطر علاقه زیادی که به پدرش علی (علیه‌السلام) و مادرش فاطمه (سلام‌الله‌علیها) داشت؛ نام فرزندان خود را فقط «علی» و «فاطمه» می‌گذاشت و برای جلوگیری از تشابه اسمی پسوند اصغر، صغری، اوسط، وسطی، اکبر و کبری را بعد از نام هر یک اضافه می‌نمود مثل علی اصغر، علی اوسط، علی اکبر، یا فاطمه صغری، فاطمه وسطی و فاطمه کبری.

بررسی مشکل!
اینکه مادر شوهر، برادر شوهرتان و دیگران اصرار دارند که شما نام پسر برادر شوهرتان که تازگی به رحمت خدا رفته اند را روی پسرتان بگذارید، اجباری در این کار نیست؛ چون
اولا؛ باید بررسی بشود که آیا نام وی نام نیکویی برای فرزند شما هست یا نه؟
ثانیاً؛ آیا انتخاب چنین اسمی همچون نام برزگان و شخصیت‌های دینی برای شما و فرزندتان آثار و برکاتی دارد یا نه؟
ثالثاً؛ خودتان به چنین نامی تمایل و رغب دارید یا نه؟
اگر چنین نیست در حقیقت هیچ الزام و اجباری برای نامگذاری به اسم پسر فوت شده نیست و شما می توانید با قاطعیت و جرئت ورزی پاسخ منفی دهید و از «نه گفتن» خویش هراسی به دل راه ندهید.

کلید حل مشکل

 

1. آشنایی با مهارت جرئت‌ورزی؛
2. تقویت اعتماد به نفس؛
3. «نه» گفتن را بياموزيد.

همواره، از ما خواسته مي‌شود كه به دوستان، افراد خانواده و همكاران‌مان كمك كنيم تا مسئوليت‌هايشان را انجام دهند. در بيشتر جوامع، يك اصل اخلاقي وجود دارد كه به هنگام نياز بايد به يكديگر كمك كنيم و یا اگر کسی از ما خواسته ای داشت به خواسته اش بها دهیم و آن را جامه عمل بپوشانیم؛ ولي به مرور، حالتي ايجاد شده كه اشخاص، خواسته ها و نيازهاي ديگران را بر نياز خود مقدم مي‌كنند و به اشتباه، پاسخ «نه» را بي‌ادبي قلمداد مي‌نمايند و بر اين باورند كه با «نه» گفتن، ديگران را از خود مي‌رنجانند. آموزش‌هاي جرئت آموزي، به اشخاص كمك مي‌كند تا بي‌آنکه احساس گناه كنند، به ديگران پاسخ نه بگويند. اشخاص حق دارند بي‌آنکه احساس گناه كنند، به ديگران پاسخ منفي بدهند. توجه داشته باشيد كه خواسته ها و مسايل ديگران در بسياري از موارد، از مسايل شما مهم‌تر نيستند. قرار نيست كه مسايل عالم و آدم را حل و فصل كنيد. اگر خود، كارهايي داريد كه اجازه نمي‌دهد از ديگران كاري را بپذيريد، اگر خودتان چیزی را می پسندید که مورد پسند دیگران نیست مؤدبانه از پذيرش پيشنهاد آن‌ها سرباز بزنيد. اجازه ندهيد حرف‌هاي ديگران در شما احساس گناه ايجاد كند.

کمی تأمل!
هیچ ارتباطی بین عدم نامگذاری اسم مورد نظر و ناراحتی مادر داغدیده با اینکه خداوند شما را تنبیه کند و بلایی بر سر شما و فرزندان بیاورد، وجود ندارد. عاق و نفرین وی نیز بی تأثیر خواهد بود؛ چون جایگاه نفرین نیست.
شما بر اساس اراده و اختیار خدادادی که از آن برخوردارید، می توانید هر نامی که مورد پسندتان است بر روی فرزند خود بگذارید و از قبول اسم پیشنهادی خودداری کنید؛ ناراحتی و دلخوری دیگران ربطی به شما ندارد.
وظیفه انسان راضی نگه داشتن همگان و یا ناراحت نکردن آنها در همه حال نیست؛ ضمن اینکه راضی کردن همه مردم امکان ندارد و به صلاح نیست.
امام صادق (علیه‌السلام) در حدیث زیبایی به این مطلب اشاره می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّ رِضَا النَّاسِ لَا یمْلَكُ وَ أَلْسِنَتَهُمْ لَا تُضْبَطُ» (5)؛ «رضایت همه مردم را نمى‏توان به دست آورد و زبان آنها را نمى‏توان بست».
توصیه می شود با چنین افکار بیهوده ای مقابله کنید و اجازه ندهید روح و روان تان به خاطر این گونه افکار بیهوده اذیت شود.
البته اگر بتوانید از اسامی ترکیبی استفاده کنید و اسم فرزند فوت شده را با نام دیگری که خودتان می پسندید ترکیب کنید و دو طرف را راضی گردانید کار خداپسندانه تری انجام داده اید.

معرفی منابع برای مطالعة بیشتر:

1. توحیدی امین، محمود، نام نیک: فرهنگ نام‌ها، تهران: گوهر منظوم، 1390.
2. نیلی پور، مهدی، نام‌ها و نام گذاری‌ها، اصفهان: مرکز فرهنگی شهید آیت الله مدرس، 1388.
3. رجبیان تمک، صادق، نام‌گذاری فرزندان در اسلام.
4. صهبا، فاطمه، نکته هایی درباره ی "نه" گفتن آگاهانه، تهران: موسسه مادران امروز، 1392.
5. نیومن، سوزان، 250 روش برای نه گفتن: اجازه ندهید دیگران از شما سوء استفاده کنند!، ترجمۀ هانیه حق نبی مطلق، تهران: پارسینه، 1392.

پی‌نوشت‌ها:

1. نورى، حسين بن محمد تقى، ‏مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، ، قم‏: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، 1408ق، ج15، ص16.
2. همان، ج15، ص127.
3. حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشيعة، قم‏: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409ق، ج21، ص389.
4. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ‏بحارالأنوار، بيروت‏: دار إحياء التراث العربي، ‏1403ق، ج101، ص130.
5. همان‏، ج67، ص2.
6. http://www.askdin.com/showthread.php?t=63189&p=1000127&viewfull=1#post10...