دعا چگونه باعث تغییر در این عالم می شود؟

سوال:
با توجه به تغییر ناپذیری قوانین عالم، دعا چگونه باعث تغییر در این عالم می شود؟

پاسخ:
قبل از ورود به بحث باید به چند نکته توجه داشت:
اول؛ قوانین عالم هستی تغییر ناپذیرند و این خاصیت، مبتنی بر دو اصل فلسفی یعنی علیت و سنخیت بین علت و معلول است. بر مبنای علیت، تحقق معلول بدون علت محال است و بر مبنای سنخیت، هر معلول باید از علت خاصی صادر شود و پیدایش معلول از هر علتی مردود است.
دوم؛ نظام عالم به قدری دقیق است که اگر کسی به همه جریانهای عالم احاطه پیدا کند، می تواند تمام وقایع عالم را پیش بینی کند.⁽¹⁾
سوم؛ بر مبنای آیات و روایات، دعا تاثیر تکوینی داشته و در عالم واقع موثر است. خداوند در رابطه با استجابت آن می فرماید: قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُم‏⁽²⁾ بسیاری از روایات نیز ناظر به برطرف شدن هم و غم و مشکلات و همچنین دفع بلایا از انسان است.⁽³⁾ بنابراین دعا امری صرفا روانی نیست، بلکه اثر خارجی نیز دارد؛ یعنی مثلا جریانی که قرار بود به نحو خاصی اتفاق بیافتد، در پی دعا به نحو دیگری رخ می دهد.⁽⁴⁾ با توجه به تاثیر دعا در دفع بلا، مثلا دعا یا صدقه به عنوان یک علت یا عامل غیر طبیعی به این نحو می توانند مانع از بلایی بشوند که اگر شخصی در حالت عادی قرار بود در یک زمان خاص در خیابان باشد و با ماشینی تصادف کند، با دعا ممکن است زمان حضور او در همان مکان با کمی تقدیم یا تاخیر(مانند ملاقات با کسی که قرار نبود با او ملاقات کند) صورت پذیرد و این بلا از او دفع شود.

بر مبنای نکته اول، هر پدیده ای ممکن است علل ومقدمات خاصی داشته باشد که برخی برای ما شناخته شده و برخی ناشناخته باشند. بنابراین همانطور که علل طبیعی موثر در تحقق یک پدیده یا حادثه هستند، دعا نیز در عرض آنها یک عامل دیگری است که بر اساس تزاحم علت های گوناگون، گاهی جلوی بلایی را گرفته و یا سبب تحقق چیزی می شود که بدون عاملِ دعا محقق نمی شد. به همین ترتیب همانطور که دارو یک عامل تاثیر در بهبودی انسان است، دعا نیز به عنوان یک عامل ماوراء طبیعی می تواند همان عملکرد را داشته باشد. هر چند نحوه تاثیر آن برای ما روشن نیست اما علیت آن علاوه بر تاکید آیات و روایات، به تجربه نیز اثبات شده است.
همچنین، برخی فلاسفه برای تبیین این تاثیر به قدرت تاثیر نفس انسان در عالم استدلال کرده و برای آن مصادیقی مانند هیپنوتیزم، شوری چشم و ... را مثال زده اند.⁽⁵⁾ بطوری که نفس انسان با ممارست و تذکیه می تواند به مرتبه ای برسد که تسلط بر امور عالم داشته و با اراده خود، تاثیراتی غیر مادی در این عالم بگذارد.

بنابراین دعا به عنوان علتی در عرض دیگر علل مادی، می تواند تاثیری همانند آنها داشته باشد و این به معنای نقض شدن قوانین نیست بلکه همانطور که در عالم برخی قوانین مانع از تحقق قانون دیگر می شوند(مانند قدرت بالابرنده موشک که بر قانون جاذبه غلبه می کند) دعا نیز قانونی است که در برخی موارد مانع وقوع اتفاقات ناگوار یا سبب تحقق حوادث مطلوب می شود. اگر چه نحوه این تاثیر برای ما شناخته شده نیست، اما ثبوت و تحقق آن، امری مسلم است.



 

1. مطهری، مجموعه آثار، ج4، ص430.
2. غافر: 60.
3. ر.ک: کافی، ج2، ص558.
4. مطهری، مجموعه آثار، ج4، ص431.
5. ابن سینا، النفس الشفا، ص177.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=61599&p=964731&viewfull=1#post964731