چرا رابطه زناشوئی در ماه رمضان روزه را باطل می کند؟

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم

مقدمه: دامنه وسیع عبادات

اسلام، همان طور که ازدواج را جزو مهمترین عبادات و هسته مرکزی جامعه می داند، نزدیکی و روابط جنسی همسران را جزو مهمترین ارکان شکل گیری خانواده و از جمله عبادات و سنتهای دینی می شمارد و برای آن آداب و سفارشات زیادی بیان می کند. هم ازدواج و هم رابطه زناشویی زوجین، گاهی واجب می شود و گاهی مستحب.
روابط جنسی همسران، عبادت مهمی است که گذشته از ایجاد آرامش روحی، لذات حلال و فراهم کردن بستر های تربیت انسان و رشد جامعه، تنها عامل استمرار نسل انسان در زمین هم هست. بدون رابطه جنسی بین زن و شوهر، دیگر انسانی در عالم ماده باقی نمی ماند. بنا بر این، این عبادت، مانند خوردن و آشامیدن که حیات تک تک افراد به آن بستگی دارد، جزو مهمترین مظاهر حیات انسان در عالم ماده است.
توجه:
خوردن و آشامیدن، ازدواج، رابطه جنسی همسران و ... از جمله اعمالی است که نیت در آن شرط نبوده و انجام آن مشروط به قصد قربت و اطاعت فرمان خدا و بندگی او نیست، اما توجه انسان به اینکه این امور نزد حق تعالی پسندیده و مطلوب است، آن را به عبادت تبدیل می کند و باعث تقرب الی الله می شود.

تزاحم بین عبادات

انسان موجودی است چند بعدی، لذا اسلام برای رشد او و جامعه، مجموعه ای از عقاید، اخلاق و اعمال مختلف را عرضه می کند. انسان هم باید ازدواج کند و در آن نیازهای عاطفی، جنسی و تربیتی اش را برطرف کند و هم باید نماز بخواند و روزه بگیرد و هم باید حج برود و ... . همه اینها، بندگی خدا و عبادتند. همان طور که خوردن و آشامیدن به مقدار نیاز هم عبادت محسوب می شود و آداب و احکام دارد.
اما گاهی بین این اعمال و عبادات، تزاحم پیش می آید. مثلا در زمان درگیری در میدان جنگ، می توان نماز واجب را در حال حرکت و دویدن خواند و واجباتی چون قیام، سر بر خاک نهادن در سجده، خم کردن کمر در رکوع و آرامش بدن در نماز، که مزاحم جنگ و گریز است، به صورت موقت برداشته و اشاره جایگزین آن می شود. این مساله در باره روزه هم صادق است. روزه گرفتن، با خوردن و نوشیدن یا نزدیکی کردن، تزاحم می یابد و زمان آنها را محدود می کند.

رفع تزاحم همیشه به نفع یک طرف خاص نیست

همان طور که در تزاحم بین اعمال و عبادات، روزه ماه مبارک رمضان برخی عبادات یا اعمال دیگر را محدود می کند تا رفع تزاحم شود، بعضی از اعمال، ایام و عبادات هم می توانند روزه را محدود می کنند. مثلا اگر کسی بخاطر ضعف ناشی از روزه، از اعمال عرفه باز می ماند، بهتر است روزه نگیرد. همین طور، روزه در عاشورا مکروه و در عید قربان و عید فطر، حرام است. کسی هم که مانند مریض بد حال یا زن باردار، روزه برایش ضرر قابل توجه و عقلایی داشته باشد، حرام است که روزه بگیرد.

تزاحم بین احکام نه به معنی تضاد است و نه به این معنی است که اعمالی که محدود شده اند، عبادت نیستند. بلکه به این معنی است که در عالم محدودیتها، نمی توان همه عبادات را با هم و در یک جا جمع نمود، بنا بر این لازم است رابطه آنها تنظیم شود.

حکمت تزاحم روزه ماه مبارک با برخی عبادات

ماه مبارک رمضان، به عنوان ماه میهمانی خدا و ماه قرآن توصیف شده است. این بدان معنی است که این ماه، مظهر اتصال به عوالم ملکوتی است و باید با محدود کردن خوردن و آشامیدن، مسائل جنسی و ... روح و جان انسان، بیشتر توان و توجه خودش را صرف توجه به جنبه روحانی و معنوی کند. بدن نیز در این عبادت، با محدود کردن خود، روح را همراهی می کند.
همراهی بدن با روح، و پذیرش محدودیتها، فواید مختلف و ناپیدایی برای بدن دارد که حدیث نبوی "صوموا تصحوا" ^[1] (روزه بگیرید تا صحت یابید و سلامت باشید) به بخشی از آن اشاره می فرماید. زیرا روزه، بدن را پاکسازی می کند و در سلامت بخشهای مختلف آن تاثیرات مهمی بجا می گذارد.

نتیجه

یکی از حکمتها در ایجاد محدودیت برای روزه دار این است که عباداتی که اشتغالات زمینی بیشتری در آن وجود دارد، کمتر و محدود تر می شوند تا قلب، ذهن و بدن، توان و زمان بیشتری برای انتقال و توجه به حقایق و عوالم برتر داشته باشند. گذشته از اینکه این دوره محدودیت موقت، تاثیر مثبت فراوانی بر بدن، تصحیح و تنظیم زندگی فردی و اجتماعی و اموری از این دست هم می گذارد.
در این میان، عبادات جنسی، عبادات مربوط به تغذیه بدن و اعمالی از این قبیل، بیش از دیگر عبادات و اعمال، تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

یکی از حکمتهای ابطال روزه با خوردن یا جماع یا ...، اشتغال روح به تدبیر امور و مظاهر مادی است که باعث از بین رفتن زمینه توجه تام و انصراف کامل روح به سمت خدا و حقایق الهی می شود. چون خوردن و نزدیکی کردن، اموری است که روح باید از طریق بدن و با توجهات و مقدمات مورد نیاز، انجام دهد و سپس مراحل بعدی آن را مانند هضم غذا و ... پی گیری کند. تدبیر بدن در تمام این مراحل، کار روح است و او را از کمالی که مختص ماه مبارک رمضان است و در نتیجه انصراف حداکثری به حقایق الهی و اوج گرفتن و دور شدن از امورات بدنی و مادی روی می دهد، باز می دارد.

توجه کنیم که حکمتها و علتها بیش از این هاست و مطلب بالا، تنها اشاره به بخشی از چیزی است که در دسترس فهم ماست.


-----------------------------------------------------