سوال:
چرا خداوند قهار است ؟ قهار یعنی چی ؟ آیا این ظلم و عذابی که دنیا را گرفته به قهار بودن خداوند مربوط است ؟ چه کمالی در قهار بودن است ؟
پاسخ:
در پاسخ به سؤالات شما نکاتی را یادآور می شویم:
واژه «قاهِر» و «قَهّار» از ماده «قهر» به گفته «مقائيس اللغه» در اصل به معني غلبه و برتري است، و لذا به سنگهاي محكم «قَهْقَرْ» گفته ميشود، و به گفته «مفردات» قهر به معني «پيروزي» توأم با «ذليل ساختن طرف مقابل» است، و لذا در هر يك از اين دو معني به كار ميرود، و به گفته «خليل بن احمد» در كتاب «العين» قهر به معني غلبه و گرفتن كسي يا چيزي از طرف بالا است، همين معني در «لسان العرب» و «تاج العروس» آمده است.
این واژگان هنگامي كه در مورد خداوند به كار ميرود به معني غلبه بر تمام جباران و تسلط كامل بر تمام مخلوقات جهان و ناتواني همه آنها در برابر اراده و فرمان او است، به گونه اي كه هيچ موجودي نميتواند مانعي در برابر خواست و مشيت او ايجاد كند، منتهي «قهار» از آنجا كه صيغه مبالغه است همين معني را با تأكيد و اهميت بيشتر بيان ميكند. "قاهر" بودن خدا نسبت به بندگان، به معنای مسلّط و چیره و حاكم بودن بر اون هاست: "وَهُوَ القَاهِرُ فَوقَ عِبَادَة"(1) بندگان زیر دست، تحت فرمان و "به امر" خدا هستند و خداست که مسلّط و غالب بر بنده گانش هست. یعنی هیچ کس از خودش هیچ قدرت و توانایی و اراده ای ندارد که بخواهد گرفتار غرور و خودخواهی شود، هرچه هست متعلق به خدای متعال و قاهر است،
همه مخلوقات مقهور قدرت و اراده اویند و او بر همگان مسلط و چیره است؟ "قهّار" فقط به عنوان وصف وحدانیت خداوند است. این وصف شش بار در قرآن آمده(2) "اَللهُ الوَاحِدَ القَهَّار". معنای "قهاریت" خداوند عبارت از آنست که یگانگی خدا عددی نیست، یعنی یگانه‌ای نیست كه بتوان دومی برایش فرض و تصور كرد، بلكه خداوند یگانه‌ای است كه دومی برای او نه در ذات و نه در صفات نمی‌شود تصور كرد. بعبارتی وحدانیت او بر عدد و كثرت غلبه كرده و همه را از ساحت لایزالی خویش به کناری زده است.
پيامي كه اين دو وصف الهي براي بندگان مومن دربردارد اين است كه هرگز از قدرت خود مغرور نشوند، بنياد ستم ننهند، و خود را مسلط و پيروز ندانند كه غرور سرچشمه بسياري از بدبختيها و شكستها در طول تاريخ بوده است، بلكه بايد خود را مقهور اراده خداوند بشمرند و بدانند توانائي آنها در برابر اراده خداوند كمترين تأثيري ندارد، و بي شك توجه به قاهريت و قهاريت خداوند ميتواند انسان را از تندرويها به هنگام پيروزي بازدار.
اما متأسفانه بسیاری از بندگان سرکش، که دچار خودفراموشی و خدافراموشی شده و خدا و صفات الهی از جمله قاهریت و قهاریت حقتعالی را از یاد برده اند، دچار غرور و سرمستی و خودخواهی شده و به ظلم و تعدی به دیگران روی آورده اند به گمان اینکه بر دیگران قاهریت و برتری و حق سلطه گری دارند،
چنانکه فرعونیان خود را نسبت به بنی اسرائیل "قاهر" یعنی چیره و مسلط می‌دانستند(3) چون گمان می کردند اراده‌شان در مورد بنی اسرائیل بدون چون و چرا جاری می‌شود، غافل از اینکه این صفت بطور مطلق مخصوص خداست، او قهار علی الاطلاق است و هیچ موجودی از ذیل سیطره و سلطه ی او خارج نیست و زود است که به اراده حضرت احدیت، بساط ظلم و ستمشان برچیده شود.(4) چنانکه بساط فرعونیان و نمرودیان و اقوامی که در حق خود و دیگران ظلم روا می داشتند با یک اشاره بر هم چیده شد.
در نتیجه صفت قاهریت و قهاریت اگر فقط و فقط برای خدای احد و واحد بکار رود عین کمال بوده و از ظلم و ستم و فساد و تباهی مخلوقات پیش گیری کننده است، اما اگر بشر فراموشکار و خودخواه، از مسیر بندگی و عبودیت و اطاعت حقتعالی خارج شده و نسبت به دیگران احساس قاهریت کند، نقطه آغاز ظلم و ستم و فساد خواهد بود چنانکه فراعنه و اربابان زر و زور و تزویر به این وادی کشانیده شده و در طول تاریخ اسباب ظلم و تباهی را رقم زده اند، این صفت برای بشر و سایر مخلوقات، عین نقص و عیب است.
موفق باشید ...
پی نوشتها____________________________________
1. انعام (6) آیه 18 و 61.
2. یوسف (12) آیه 39؛ رعد (13) آیه 16؛ ابراهیم (14) آیه 48؛ ص (37) آیه 65؛ زمر (39) آیه 4؛ غافر (40) آیه 16. ر.ك: المیزان، ج 11، ص 240.
3. اعراف (7) آیه 127.
4. پيام قرآن ج 4، حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران، با دخل و تصرف و اضافات.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=58800&p=916874&viewfull=1#post916874