پرسش:
فَدَلَّاهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یخْصِفَانِ عَلَیهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُلْ لَكُمَا إِنَّ الشَّیطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِینٌ«الأعراف/22»
و به این ترتیب، آنها را با فریب (از مقامشان) فرودآورد. و هنگامی که از آن درخت چشیدند، اندامشان [= عورتشان] بر آنها آشکار شد؛ و شروع کردند به قرار دادن برگهای (درختان) بهشتی بر خود، تا آن را بپوشانند. و پروردگارشان آنها را نداد داد که: «آیا شما را از آن درخت نهی نکردم؟! و نگفتم که شیطان برای شما دشمن آشکاری است؟!»
فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یخْصِفَانِ عَلَیهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى«طه/121»
سرانجام هر دو از آن خوردند، (و لباس بهشتیشان فرو ریخت،) و عورتشان آشکار گشت و برای پوشاندن خود، از برگهای (درختان) بهشتی جامه دوختند! (آری) آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد!
سلام
در این ایات اعلام میشود که زمانی که ادم و حوا به درخت ممنوعه نزدیک شدند و یا ازآن چشیدند لباسشان فرو ریخت و لذا با برگهای بهشتی ستر عورت کردند .
این چه لباسی بود که فرو ریخت و از برگهای بهشتی لباسی ساختند یعنی چه ؟
پاسخ:
جريان خوردن آدم و حوا (سلام الله عليهما) از درخت ممنوعه يكي از مطالبي است كه نزد مفسران با تفاوت آراء و ديدگاه هاي مختلف همراه است زيرا اصل داستان را برخي از باب تمثيل ، برخي از باب تمثل و برخي بر وجوه ديگر حمل كرده اند . لذاست كه نمايان شدن عورات در اين داستان را برخي بر تمثيل(مجاز) و برخي حقيقت گرفته اند . به هر حال در ميان تفاسير مختلف ، مطالب مرتبطي با سوال شما يافت مي شود كه با توجه به اختلافاتي كه عرض شد ، در ذيل بيان خواهند شد :
در تفسير نمونه آمده است :حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «عورت آدم و حوا پنهان بود و در ظاهر بدن ایشان دیده نمی شد. چون از میوه آن درخت خوردند عورت ایشان نمایان شد». [ در حقيقت لباسي فرو نيافتاده بلكه عورتي كه پنهان بوده آشكار شده است ].(1)
در تفسیر مجمع می خوانیم که: «ظاهرا آیه نشان می دهد که شیطان می دانست با خوردن شجره ممنوعه عورت آدم آشکار می شود و هر کسی هم عورتش ظاهر شود در بهشت جا ندارد لذا حیله ای اندیشید تا او را وادار کند که از میوه ممنوعه بخورد«(2)و سرانجام موفق شد .
در سايت پرسمان نيز پس از نقل مطلب فوق بيان ميكند كه از بررسی آیات و روایات معلوم می شود شجره ممنوعه تأثیری تکوینی در وجود آدم و حوا داشته به این صورت که غرایز مادی و شهوانی که در آنها نهفته و به صورت بالقوه بوده است را بیدار کرده و به فعلیت رسانده است و چون جایگاهی که آنان در آن بوده اند به گونه ای نبوده است که پاسخگوئی این نیازها باشد، پس به ناچار به سرعت آدم و حوا باید در زیستگاه طبیعی و زمینی خود قرار گیرند.(3)
و اما علامه طباطبائی در الميزان آشكار شدن عورت آدم و حوا را از باب تمثيل و مجاز مي داند :
در اينجا از ذكر لباس ظاهر و پوشاندن عورت ظاهرى به ذكر لباس باطن و چيزى كه سيئات باطنى را مى پوشاند، و آدمى را از شرك و گناه كه باعث رسوايى او است باز مى دارد منتقل شده است. آرى، آن تأثر و انفعالى كه از كشف عورت به آدمى دست مى دهد در عورت ظاهرى و باطنيش از يك سنخ است، با اين تفاوت كه تأثر از بروز معايب باطنى بيشتر و ناگوارتر و دوامش زيادتر است، زيرا حسابگر آن مردم نيستند، بلكه خداى تعالى است و نتيجه اش هم اعراض مردم نيست، بلكه شقاوت و بدبختى دائمى و آتشى است كه به دلها سرايت مى كند، و به همين دليل لباس تقوى نيز از لباس ظاهر بهتر است.
[در اين آيه]لباسى را كه انسان به استفاده از آن هدايت شده آيتى الهى شمرده كه اگر انسان به دقت در آن بنگرد خواهد فهميد كه در باطن او معايب و نواقصى است كه آشكار شدنش باعث رسوايى او است. و آن معايب عبارت است از رذايل نفس كه اهميتش به مراتب بيشتر از معايب ظاهرى و پوشاندنش واجب تر از پوشاندن عيب و عورت ظاهرى است، و نيز خواهد فهميد كه همانطورى كه براى پوشاندن معايب ظاهرى لباسى است، براى پوشاندن معايب درونى نيز لباسى است، و آن همان لباس تقوا است كه خداوند به آن امر فرموده و به زبان انبياى بزرگوار براى بشر آن را بيان كرده است.(4)
ذيل آيه شريفه 27 نيز بيان ميكنند كه:اى بنى آدم ! بدانيد كه براى شما معايبى است كه جز لباس تقوا چيزى آن را نمى پوشاند، و لباس تقوا همان لباسى است كه ما از راه فطرت به شما پوشانده ايم پس زنهار! كه شيطان فريبتان دهد و اين جامه خدادادى را از تن شما بيرون نمايد، همان طورى كه در بهشت از تن پدر و مادرتان بيرون كرد. آرى، ما شيطان ها را اولياى كسانى قرار داديم كه به آيات ما ايمان نياورده با پاى خود دنبال آنها به راه بيفتند(. از اينجا معلوم مى شود آن كارى كه ابليس در بهشت با آدم و حوا كرده (كندن لباس براى نماياندن عورت هايشان) تمثيلى است كه كندن لباس تقوا را از تن همه آدميان به سبب فريفتن ايشان نشان مى دهد و هر انسانى تا فريب شيطان را نخورده در بهشت سعادت است و همينكه فريفته او شد خداوند او را از آن بيرون مى كند. (5)
همچنين در تفسير نمونه كشف عورات آدم و حوا را چنين تعبير ميكند:
و در حقيقت از لباس بهشتى كه لباس كرامت و احترام خدا بود برهنه شدند.(6)
منابع:
(1)- تفسیر نمونه، ج 6، ذیل آیه 20؛ حیاه القلوب، علامه مجلسی، ج 1، ص 146، 149؛ تفسیر عیاشی، ج 2، ص 11، و ج 1، ص 35
(2)- مجمع البیان، ح 403، ص 626
(3)- برگرفته از پرسمان
(4)- با تلخيص:ر.ك:الميزان ، ذيل آيه 26 سوره مباركه اعراف
(5)- ر.ك: الميزان ، الميزان ذيل آيه 27 سوره مباركه اعراف
(6)- ر.ك: تفسير نمونه، ذيل آيه 22 سوره مباركه اعراف
کلید واژه ها : اکل شجره،شجره ممنوعه، کشف عورت،برگهای بهشتی،
http://www.askdin.com/showthread.php?t=47741&p=949324&viewfull=1#post949324