یکی از گناهان کبیره ، احساس ایمنی از مکر خداوند است. (1)
امن از مکر خداوند به معنی ایمن بودن از سلب عطایای الهی توسط خدای متعال است.(2) به این معنی كه آدمى از عذاب الهى و امتحانات او ايمن نشيند و از عظمت و جلال او واهمه نداشته، و در دل انديشه مؤاخذه او را نداشته باشد. (3)
علمای اخلاق،ایمنی از مکر خداوند را نوعی افراط در رجا و امیدواری به خدا دانسته (4) و مبتلایان به آن را داخل در گروه فريب خوردگان و مغرورین به خداى تعالى می دانند.(5)
این مفهوم بسیار مهم اخلاقی، توسط آیه ی شریفه ی« أَ فَأَمِنُوا مَكْرَ اللَّهِ فَلا يَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُون» (6) معرفی شده است و در روایات و دعاها و رفتار عملی اولیای دین(ع) و کلمات علمای اخلاق، مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
دوست عزیز ؛
اهتمام شما برای هدایت دوست خود امری پسندیده و شایسته تقدیر است. لکن برای هدایت ایشان باید سعی کنید زمینه ها و ریشه بروز و ظهور این حالات را در دوستان بیابید. در ذيل به برخی از این موارد اشاره می شود. سعی کنید با استفاده از تدبیر مناسب منشأ رفتارهای او را بشناسید و آن را از بین ببرید.
عوامل ایجاد یا تقویت امنیت روحی نسبت به مکر الهی
موارد زیر را می توان به عنوان عوامل بنیادی در ایجاد این صفت رذیله معرفی کرد:
1- جهل به صفات خدای متعال و افعال او در اداره عالم:
همانطور که خدای متعال دارای صفات جمالیه چون لطف و رحمت و بردباری و غفران و... است، دارای صفات جلالیه چون انتقام، مكر الهي، شدت عقاب و ذلیل کننده نیز هست. (7) ایمنی از مکر الهی در مرتبه پس از کفر قرار دارد؛. زیرا عین جهل به خدای متعال است و کسی که او را بشناسد، امکان ندارد از مکر او در امان باشد (8)
نقص معرفتی انسان به خدا به چند صورت می تواند منشا این حالت روانی گردد:
1. اعتقاد به اینکه حقّ تعالى قادر نيست از او سلب نعمت کند.
2. اعتقاد به اینکه هر چند او بسیار گناه كند اما باز هم خدای متعال نسبت به او لطف دارد و نعمتش را از او سلب نمی کند.
3. اعتقاد به اینکه اصلاً گناهان منشأ سلب نعمت ها توسط خدای متعال نمى شود (9)
4. جهل به ابتلا و امتحانات الهی.
5. عدم اعتقاد به محاسبه روز قيامت و جزا دادن اعمال از نيك و بد. (10)
6. اعتقاد کاملاً مخالف با منطق قرآن-که خدا در دنيا با نعمتهايش به ما احسان كرده و احسان دليل محبت است پس خدا ما را دوست دارد و هر كس كسى را دوست داشته باشد در آينده هم به او احسان مى كند. (11)
2- عجب و افتخار:
افتخار به دين يا به تقوى، طاعت، كمال، معرفت، علم خود (12) اعتماد بر طاعت و عبادت خود است. (13)
پی نوشت ها :
1. كلينى، ابو جعفر محمد بن يعقوب؛الكافي، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407 ه ق، ج 2، ص 280.
2. فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى؛ الحقائق في محاسن الأخلاق-قرة العيون في المعارف و الحكم، موسسه دار الكتاب الاسلامي، قم، چاپ دوم، 1423ق. 2002م، ص 19.
3. نراقى، ملا احمد؛ معراج السعادة، انتشارات هجرت، چاپ پنجم، 1377، ص 179.
4. فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى؛ ترجمه الحقائق مولى محسن فيض كاشانى، مدرسه عالى شهيد مطهرى، تهران، چاپ اول، 1387 ش، ص 329.
5. شبر، سيدعبدالله؛الأخلاق، ترجمه‌ي جباران محمدرضا، قم، انتشارات هجرت، 1378، چاپ چهارم، ص 319.
6. الأعراف (6) آیه 99 . ( آيا پنداشتند كه از مكر خدا در امانند؟ از مكر خدا جز زيانكاران ايمن ننشينند.)
7. دستغیب شهید سیدعبدالحسین؛ گناهان کبیره، انتشارات اسلامی، قم، چاپ دهم، 1376 هش، ج 1، ص 96.
8. فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى؛ علم اليقين في أصول الدين، انتشارات بيدار، قم، چاپ اول، 1418 ق، ج1، ص 461.
9. خوانسارى، آقا جمال الدين؛ شرح آقا جمال الدين خوانسارى بر غرر الحكم، دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول، 1366ش، ج5، ص 157.
10. نراقى، ملا احمد؛ معراج السعادة، ص 179.
11. شبر، سيدعبدالله؛الأخلاق، ترجمه‌ي جباران محمدرضا، قم، انتشارات هجرت، 1378، چاپ چهارم، ص 319.
12. خمينى امام سید روح‌الله، سرّ الصلاة، مؤسسهى تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ ششم، 1378، ص 52.
13 . نراقى، ملا احمد؛ معراج السعادة، ص 179.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=41220&p=553827&viewfull=1#post553827