سؤال:
آیا در کشورهای دیگری به غیر از ایران نیز امام زاده و بارگاه مثل ایران داریم؟
پاسخ:
در فرهنگ تشیّع به فرزندان ائمه معصومین (علیهم السلام) امام زاده و نیز ذریه و نسل آنان هر چند با فاصله زیاد امام زاده گفته می شود . گاهی به مقبرهٔ آنان نیز این واژه اطلاق می‌شود.(1) بعضی آن را از باب ذکر حال و اراده محل دانسته اند. (2)
اما بجز ایران در بسیاری از کشورهای دیگر نیز بقعه های فرزندان یا نوادگان ائمه (علیهم السلام) موجود است که مورد احترام مسلمانان از مذاهب مختلف می باشد.
ـ عراق: علاوه امام زادگان بسیاری مدوفنند که از بقعه و بارگاه نیز برخوردارند از جمله : زید بن امام سجاد (علیه السلام) و سیدمحمد بن امام هادی (علیه السلام).
ـ افغانستان: امام زادگان بسیار در شهرها و روستا ها که معروف ترین آن ها یحیی بن زید بن امام سجاد (علیه السلام) است. (3)
ـ مصر: بقعه های بسیاری در شهرهای مختلف از جمله نفیسه خاتون دختر حسن بن زید بن امام حسن مجتبی (علیه السلام) در قاهره (4) و حرمی منسوب به حضرت زینب نیز در قاهره (5) که درباره این بقعه اما و اگرهایی است.
ـ سوریه: بقعه های زیاد از جمله حضرت زینب (علیها سلام) (6) و حضرت رقیه (سلام الله علیها).
ـ آذربایجان: چند بقعه از جمله فاطمه صغری دختر امام کاظم (علیه السلام) معروف به بی بی هیبت. (7)
ـ عربستان: در قبرستان بقیع که محل دفن امامان (علیه السلام) است و بقعه های آن توسط وهابیت تخریب شده بقعه ای به اسماعیل بن موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز تخریب شده است. نیز نزدیکی مکه محله ای به نام فخ وجود داد که محل دفن ساداتی از جمله حسین شهید فخ می باشد. (8) امروزه این مکان به خیابان شهداء معروف است. (9)
در بسیاری از کشورها از جمله اردن، لیبی، پاکستان، هند، اندونزی و ... بقعه هایی متعلق به امام زادگان موجود است که مورد احترام مسلمانان اعم از شیعه و سنی می باشد.
منابع:
(1) جمعی از نویسندگان، دایره المعارف تشیع، سازمان دایره المعارف تشیع، تهران، ۱۳۶۸ش، ج۲، ص ۳۹۲.
(2) دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص ۳۳۰۸.
(3) حمیری، محمد بن عبدالمنعم(م۹۰۰) الروض المعطار فی خبر الاقطار، مکتبه لبنان، بیروت، ۱۹۸۴م، چاپ دوم،ص۱۸۲
(4) مصر،صالح الوردانی،شیعه در مصر، ترجمه قاسم مختاری، ص۱۳۱
(5) ابراهیم، محمد زکی، مراقد أهل البیت فی القاهرة، مصحح: اسنوی، حسن یوسف، موسسة احیاء التراث الصوفی، قایتبای، ۱۴۲۴ق، ص۶۸ و ۶۹.
(6) هروی، علی بن ابی بكر، الاشارات الی معرفه الزیارات، تحقیق: جانین سوردیل طومین، دمشق، ۱۹۵۳م، ص۱۲.
(7) مهدی پور، علی اکبر(۱۳۷۸).«آستانه مبارکه بی‌بی هیبت(ع) خواهر حضرت معصومه(ع) در جمهوری آذربایجان»، فرهنگ کوثر،ش ۳۰، شهریور ۴۹-۴۷.
(8) طبری، تاریخ (بیروت)، محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۱۹۵-۱۹۸.
(9) زرکلی، خیر الدین (م ۱۳۹۶)،الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت،دار العلم للملایین، ط الثامنة، ۱۹۸۹،الأعلام،ج۲،پاورقی ص:۲۴۴.