پرسش:
اگر کسی در ماه رمضان امسال یا گذشته روزه خود را عمدا باطل کرده باشد، به علت سختی کفاره روزه و سیر کردن فقرا اگر مقدار پول آن را به فقرا کمک کند یا گندم خریداری کند و به آنان بدهد کفایت می کند؟
پاسخ:
مراجع عظام تقلید می فرمایند: کسى که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند[۱] یا دو ماه روزه بگیرد (سى و یک روز آن باید پى در پى باشد) یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر (۷۵۰ گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد هر چند مد که مى تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند، اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید «استغفر اللَّه» و احتیاط واجب در فرض اخیر آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد. و در طعام نیز احتیاط مستحب آن است که تنها گندم یا آرد گندم یا نان گندم داده شود، هر چند ظاهراً هر طعامى که بدهد، کافى است.[۲]
نتیجه این که شما در این انتخاب یک نوع از کفاره مخیر هستید و معنای تخییر آن است که مکلف در انتخاب هر مورد آزاد است، بنابر این شما می توانید هر یک از موارد زیر را که خواستید انجام دهید:
الف. دو ماه روزه بگیرید.
ب. شصت فقیر را سیر کنید یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر (۷۵۰ گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهید.
ج. اگر طعام هم نتوانستید بدهید، باید استغفار کنید.
البته مستحب است که در صورت امکان ترتیب مراعات شود.[۳]
لازم است تذکر داده شود که اگر انسان به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلًا حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنا بر احتیاط کفاره جمع بر او واجب مىشود.[۴]
در ضمن غالباً دفاتر مراجع کفارات، رد مظالم و... را جهت رساندن به مستحق می پذیرند.
پی نوشت:
[۱] الآن بنده ای پیدا نمی شود تا آن را آزاد کرد پس این مساله موضوعا منتفی است.
[۲] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج۱، ص: ۹۳۱، مساله ۱۶۶۰و۱۶۶۱.
[۳] الامام الخمینی، تحریر الوسیلة، ج۱، ص: ۲۸۹.
[۴] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۱، ص ۹۳۱.