پرسش:
می‌دانیم که ظهور امام زمان علیه السلام با ظهور حضرت عیسی علیه السلام هم‌زمان است و ظهور امام زمان علیه السلام دارای علائم و شرایطی است. می‌خواستم بدانم صهیونیست‌های مسیحی چه شرایط و علائمی برای ظهور ذکر کرده‌اند و آیا آن‌ها نیز ظهور را نزدیک می‌دانند؟
پاسخ:
آخرالزمان و ظهور منجی در آن دوره، ازجمله باورهای مشترک میان اسلام و مسیحیت است. آن دوران دارای نشانه‌هایی است که در متون دینی اسلام و مسیحیت بازتاب یافته است و گروهی از مسیحیان که معروف به مسیحیان صهیونیست هستند، معتقدند که ظهور حضرت عیسی علیه‌السلام نزدیک است و باید شرایط را برای ظهور ایشان فراهم کرد.(۱) در این نوشتار، در قالب چند نکته، به بررسی این مطالب می‌پردازیم.
نکته اول:
اکثر مسیحیان، حضرت عیسی علیه‌السلام را دارای دو جنبه خدا-انسان دانسته و معتقدند که خدا در قالب عیسی علیه السلام تجسد یافت و به دنیا آمد تا از طریق رنج کشیدن و به صلیب آویخته شدن، هم ذات ناپاک انسان‌ها را تطهیر کند و هم ملکوت خدا در زمین را محقق سازد.(۲) با توجه به اینکه حضرت عیسی علیه‌السلام در زمان گذشته فرصت نیافت ملکوت خدا در زمین را محقق سازد، مسیحیان معتقدند که او در آخرالزمان بازخواهد گشت و این ملکوت را محقق خواهد ساخت.(۳) بازگشت حضرت عیسی علیه السلام در فرازهای مختلف کتاب مقدس مسیحیان، بیان‌شده است:
«مراقب باشید كه بازگشت ناگهانی من، شما را غافلگیر نكند! نگذارید پرخوری، میگساری و غم و غصه‌های زندگی شما را مانند سایر مردم دنیا به خود مشغول سازند. بلكه هرلحظه چشم به راه من باشید».(۴)
نکته دوم:
رستاخیز مجدد حضرت عیسی علیه‌السلام و بازگشت او به زمین، با نشانه‌هایی همراه است که در کتاب مقدس مسیحیان به برخی از آن‌ها اشاره‌شده است که برخی از این علائم و شرایط، مشابه است با آن علائم و شرایطی که شیعیان برای ظهورِ هم‌زمان امام زمان عجل الله تعالی فرجه و حضرت عیسی علیه‌السلام ذکر کرده‌اند.
برای نمونه، مسیحیان، ظهور «دَجّال» را از نشانه‌های ظهور حضرت عیسی علیه السلام می‌دانند. «دجال» واژه عِبری به معنای «ضد خدا» است که مسیحیان آن را به «ضد عیسی» تفسیر می‌کنند. دجال، فرد یا مجموعه افرادی است که در آخرالزمان ظهور کرده و در تقابل با حضرت عیسی علیه السلام ، به اقداماتی دست می‌زنند و پرچم ضدیت و دشمنی با ایشان را به دست می‌گیرند.(۵) در عهد جدید از یوحنا نقل‌شده که در یکی از نامه‌ها به مسیحیان نوشته است:
«فرزندان عزیزم، پایان دنیا نزدیک شده است. شما حتماً درباره ظهور دَجّال كه دشمن مسیح است چیزهایی شنیده‌اید. حتی الآن نیز مخالفین مسیح همه‌جا دیده می‌شوند و از همین متوجه می‌شویم كه پایان دنیا نزدیک شده است».(۶)
در روایات موجود در منابع شیعه نیز به خروج دجال قبل از ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه اشاره شده است و آن را از نشانه‌های ظهور دانسته‌اند.(۷)
یکی دیگر از نشانه‌های ظهور، جنگ بزرگ در آخرالزمان است که در منابع مسیحی آن را «آرماگدون» و در منابع شیعی آن را «قرقیسا» نام نهاده‌اند.(۸) در مکاشفه یوحنا که بسیاری از حوادث آخرالزمانی در آن بازتاب یافته است، چنین آمده است:
«آنگاه تمام لشكرهای جهان را در محلی گردآوردند كه به زبان عبری آن را «حارمجدون» (یعنی «كوه مجدو») می‌نامند».(۹)
علی‌رغم اینکه نبرد آرماگدون در منابع مسیحی خیلی بازتاب نیافته، این رخداد موردتوجه مسیحیان معاصر واقع‌شده و بنا بر گزارش یکی از مؤسسات غربی، در سال ۱۹۸۵م، ۶۱ میلیون آمریکایی منتظر این واقعه هستند.
همچنین، گریس هالسل که روزگاری خودش در کاخ سفید مشغول به کار بود، در کتابش با عنوان «تدراک جنگ بزرگ»، با مستندات بسیار، نشان می‌دهد که رونالد ریگان (چهلمین رئیس‌جمهور آمریکا) به جنگ آرماگدون، اعتقاد داشته و گفته است:
«همه پیشگوییهای دیگر که باید پیش از هارمجدون تحقق پیدا کنند، عملی شده‌اند... نخستین بار است که همه‌چیز برای تحقق هارمجدون و دومین ظهور مسیح در جای خودش قرار گرفته است».(۱۰)
یکی دیگر از نشانه‌های ظهور که در منابع شیعی و مسیحی به‌صورت مشترک آمده است، پر شدن جهان از ظلم و جور است. برای نمونه، در انجیل لوقا آمده است:
«قوم‌ها و ممالک علیه یكدیگر به جنگ بر خواهند خاست. زلزله‌های عظیم، قحطی‌ها و بیماری‌های مسری در بسیاری از نقاط روی خواهد داد و در آسمان نیز چیزهای عجیب و هولناک دیده خواهد شد؛ اما قبل از این وقایع، دوره آزار و جفا و شكنجه پیش خواهد آمد. شما را به خاطر نام من، به عبادتگاه‌ها، زندان‌ها و به حضور پادشاهان و فرمانروایان خواهند كشاند».(۱۱)
افزون بر موارد یادشده، بلایای طبیعی و اتفاقات عجیب آسمانی –مثلاً ندای آسمانی، آتش از آسمان، خسوف و کسوف- نیز از نشانه‌های ظهور است. برای نمونه در انجیل مَرقُس آمده است:
«پس از این مصیبت‌ها، خورشید تیره‌وتار خواهد شد و ماه دیگر نخواهد درخشید، ستاره‌ها خواهند افتاد و آسمان دگرگون خواهد شد. آنگاه تمام مردم، مرا خواهند دید كه در ابرها باقدرت و شكوه عظیم می‌آیم».(۱۲)
نشانه‌های یادشده برای ظهور حضرت عیسی علیه‌السلام در منابع مسیحی، مشابه است با نشانه‌هایی که در منابع روایی شیعه برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه ذکرشده است که به سبب اختصار از ذکر آن‌ها پرهیز شد.(۱۳)
نکته سوم:
با عنایت به آنچه گذشت، روشن می‌شود که همه مسیحیان، به بازگشت حضرت عیسی علیه‌السلام معتقدند و برای این بازگشت، نشانه‌هایی را ذکر می‌کنند. با این حال، گروهی از مسیحیان، تأکید ویژه‌ای بر بازگشت حضرت عیسی علیه السلام داشته و آن را قریب‌الوقوع می‌دانند. این گروه که بخش قابل‌توجهی از مسیحیان آمریکا هستند و در حزب جمهوری‌خواه آمریکا نیز حضور پررنگی دارند، بانام «مسیحیان صهیونیست» یا «صهیونیست‌های مسیحی» شناخته می‌شوند. آن‌ها بااینکه مسیحی هستند، اما توجه ویژه‌ای به یهودیان و دولت اسرائیل دارند و معتقدند، ظهور عیسی مسیح علیه السلام نزدیک است و باید شرایط و بستر ظهور را فراهم کرد و در این راستا، باید از بازگشت یهودیان به فلسطین دفاع کرد و از دولت مرکزی یهودیان (اسرائیل) حمایت همه‌جانبه کرد. این نگرش الهیاتی و منجی‌باورانه به یهودیان و حاکمان اسرائیل، سبب شده که حمایت آمریکا از اسرائیل، صرفاً جنبه سیاسی نداشته باشد و رنگ و بوی مذهبی و آخرالزمانی نیز به خود بگیرد.(۱۴)
نتیجه:
منجی باوری ازجمله تعالیم مشترک میان اسلام و مسیحیت است. مسیحیان منتظر ظهور حضرت عیسی علیه‌السلام هستند و مسلمانان منتظر ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه. مسلمانان معتقدند که حضرت عیسی علیه‌السلام و بسیاری از افراد دیگر نیز همراه با امام زمان علیه السلام ظهور خواهند کرد و ایشان را در نهضت عدالت‌خواهانه و توحیدی، یاری می‌نمایند. بسیاری از نشانه‌های ظهور در منابع مسیحی، مشترک با نشانه‌های ظهور در منابع روایی شیعه است؛ ازجمله خروج دجال، جنگ آرماگدون و پُر شدن جهان از ظلم و فساد و بلایای طبیعی و رخدادهای عجیب آسمانی. صهیونیست‌های مسیحی که بخش قابل‌توجهی از مسیحیانِ آمریکایی هستند، بر این باورند که ظهور حضرت عیسی علیه السلام نزدیک است و باید آماده ظهور ایشان شد و بسترهای مناسب را فراهم کرد.
کلمات کلیدی:
نشانه‌های ظهور، منجی باوری در ادیان الهی، دجال، آرماگدون، صهیونیسم مسیحی.
پی‌نوشت‌ها:
۱. مظفری، آیت، مسیحیت صهیونیستی و آینده جهان، مجله حصون، ۱۳۸۶ ش، شماره ۱۲.
۲. مراد از ملكوت خدا، تشکیل حکومت الهی در زمین توسط حضرت عیسی علیه‌السلام به‌منظور تحقق آرمان‌های معنوی و اجتماعی است؛ جوانشیر، موسی، مقایسه گونه شناسی موعود مسیحیت با موعود شیعه، انتظار موعود، دوره ۱۱، فروردین ۱۳۹۰ ش، شماره ۳۴، ص۱۲۷-۱۲۸.
۳. همان.
۴. لوقا، ۲۱: ۳۴-۳۵.
۵. هدایتی، فاطمه و محسن نورائی، بررسی تطبیقی پیشگوییهای آخرالزمان در اسلام، یهودیت و مسیحیت، فصلنامه مشرق موعود، ۱۳۹۵ ش، شماره ۳۸، ص۲۳۱-۲۳۲.
۶. اول یوحنا، ۲: ۱۸.
۷. هدایتی، فاطمه و محسن نورائی، بررسی تطبیقی پیشگوییهای آخرالزمان در اسلام، یهودیت و مسیحیت، فصلنامه مشرق موعود، ۱۳۹۵ ش، شماره ۳۸، ص۲۳۲.
۸. همان، ۲۳۳.
۹. مکاشفه یوحنا، ۱۶: ۱۶.
۱۰. برای مطالعه بیشتر، رک: هالسل، گریس، تدارک جنگ بزرگ (بر اساس پیشگوییهای انبیای بنی‌اسرائیل)، ترجمه خسرو اسدی، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، ۱۳۷۷ ش، ص۸۰-۸۱.
۱۱. لوقا،۲۱: ۱۰-۱۲.
۱۲. مرقس، ۱۳: ۲۴-۲۶.
۱۳. برای مطالعه بیشتر، رک: هدایتی، فاطمه و محسن نورائی، بررسی تطبیقی پیشگوییهای آخرالزمان در اسلام، یهودیت و مسیحیت، فصلنامه مشرق موعود، ۱۳۹۵ ش، شماره ۳۸.
۱۴. برای مطالعه بیشتر، رک: دوست محمدی، احمد و محمد رجبی، درآمدی بر زمینه‌های پیدایش و مبانی عقیدتی مسیحیت صهیونیستی، فصلنامه سیاست، بهار ۱۳۸۸ ش، شماره ۱؛ مظفری، آیت، مسیحیت صهیونیستی و آینده جهان، مجله حصون، ۱۳۸۶ ش، شماره ۱۲.