پرسش:
در دوران غیبت؛ زندگی امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) عادی است یا ملکوتی و غیبی؟
پاسخ:
تمام قرائن و شواهد نشان می‌دهد که زندگی حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) در عالم ماده تحقق دارد. که در این جا به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱- تولد حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف):
شیعه معتقد است که حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) در سال ۲۵۵ متولد شده و افزون بر شیعیان، بسیاری از دانشمندان نامدار اهل سنت نیز این مساله را پذیرفته‌اند و در كتاب‌هایشان متذكر شده‌اند، مانند محمد بن طلحة شافعی در مطالب السؤل؛ ابن صباغ مالكی در الفصول المهمه؛ ابن حجر شافعی در الصواعق المحرقه؛ و ابن خلكان در وفیات الاعیان. برخی از پژوهشگران بیش از صد نفر از دانشمندان اهل سنت را نام برده‌اند كه در تألیفاتشان ولادت امام مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) را متذكر شده‌اند.[۱] تولد حضرت در عالم ماده، نشان می‌دهد که ایشان حیات مادی دارند.
۲- احتمال وجود همسر و فرزند برای آن حضرت:
از برخی احادیث و دعاهای معتبر استفاده می‌شود که حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) دارای همسر و فرزند می‌باشند که این مطلب قرینه‌ای برای زندگی مادی حضرت می‌باشد:
مفضل بن عمر گوید: از امام باقر(علیه السلام) شنیدم که در مورد امام مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) فرمود: «صاحب الزمان را دو غیبت است. یکی از آن دو به اندازهای طولانی شود که برخی گویند: حضرت از دنیا رفته و برخی گویند کشته شده است اما کسی جز آنانی که امور حضرت را پیگیری می‌کنند، از مکان و فرزندان وی آگاه نیستند».[۲]
۳- بیان مکان زندگی حضرت در برخی روایات:
در روایات محلی برای سکونت امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) ذکر شده است.
امام باقر(علیه السلام) فرمود: «امام زمان را غیبتی است در بعضی از دره‌ها و اشاره کرد به منطقه ذی طوی»[۳]
حضرت مهدی(علیه السلام) به پسر مهزیار فرمود: «فرزند مهزیار! پدرم امام حسن(علیه السلام) از من پیمان گرفت و فرمان داد که برای سکونت کوهای سخت و سرزمینهای خشک و دور دست را برگزینیم».[۴]
البته باید توجه کرد که این بیانات منافاتی با آگاهی داشتن حضرت از احوال انسان‌ها و حضور ناشناس ایشان در بین مردم ندارد.
۴- بیان وجود ملازم و همراه برای حضرت:
امام باقر(علیه السلام) فرمود: صاحب زمان(علیه السلام) را عزلت و غیبتی است که در آن غیبت، نیرومند است به سی نفری که با حضرت هستند وحشت و تنهایی را از وی دور می‌کنند (و به قوت وی می‌افزاید) و خوب جایگاهی است (مدینه) طیبه.»[۵]
۵- بیان زندگی شبیه زندگی حضرت یوسف ( علیه السلام ):
در روایاتی زندگی حضرت به زندگی حضرت یوسف( علیه السلام ) تشبیه شده که معنای آن حضور حضرت در میان مردم و به صورت ناشناس است و این نشان دهنده زندگی طبیعی و مادی است:
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «صاحب الامر شباهتی نیز به حضرت یوسف پیامبر(علیه السلام) دارد جای انکار نیست که خداوند با حجت خود همان کاری را انجام دهد که با یوسف انجام داد. صاحب الزمان(علیه السلام)، آن مظلوم حق از دست داده، در میان مردم رفت و آمد می‌کند و در بازار قدم می‌نهد و گاهی بر فرش منزلهای دوستان می‌نشیند، لیکن او را نمیشناسند تا زمانی که خداوند به وی اذن دهد تا وی خود را معرفی کند، آن گونه که به یوسف(علیه السلام) اجازه داد هنگامی که برادرانش گفتند: تو یوسفی؟ گفت: آری من یوسفم».[۶]
۶- حضور هر ساله حضرت در حج
در روایات آمده است كه حضرت در موسم حج به انجام اعمال حج میپردازد؛ مردم ایشان را نمیشناسند؛ امّا وی مردم را میشناسد. حمیری گفته است: از محمد بن عثمان شنیدم كه میگفت: سوگند به خدا! امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - هر سال در موسم حج حاضر می‌شود. وی بین مردم است و مردم او را میبینند امّا او را نمیشناسد.[۷]
از همه این روایات استفاده می‌شود كه امام زمان(علیه السلام) در میان مردم است، با مردم حشر و نشر دارد و زندگی طبیعی و معمولی دارد. در مراسم مذهبی و مناسك حج شركت میجوید، ولی شناخته شده نیست و این امری است كه سابقه داشته و دارد.
[۱]. رك: الزام الناصب، علی یزدی حائری، ج۱، ص۳۲۱ تا ۳۴۰؛ دادگستر جهان،
ابراهیمی امینی، ص۱۱۸ تا ۱۲۰؛ سیرة پیشوایان، مهدیپیشوایی، ص۶۶۷.
[۲]. شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۶۲.
[۳]. نعمانی، کتاب الغیبه، ص۱۸۲.
[۴]. شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص۲۶۶.
[۵]. بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۵۳ و اصول کافی، ج۱، ص۳۴۰.
[۶]. نعمانی، کتاب الغیبه، ص۱۶۴.
[۷]. بحارالانوار، علّامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۵۲، ح ۴، مؤسسْ الوفأ، لبنان، ۱۴۰۳ ه ق.