پرسش:
به نظرم تأکید بر کار سیاسی و فرهنگی برای گسترش دین، تأثیری در تعجیل ظهور ندارد چون طبق روایات اصلاً رابطه‌ای میان گسترش دین و تعجیل ظهور نیست بلکه امام زمان ( عج الله تعالی فرجه الشریف )، زمانی میاید که از خداباوری و دین‌داری خبری نیست: «ینْقُصُ الْإِسْلَامُ حَتَّی لَا یقَالَ الله؛ اسلام کم‌فروغ می‌گردد؛ تا جایی که نام خدا برده نمی‌شود». نمی‌دانم چرا این‌قدر در منابر گفته می‌شود باید کار سیاسی و فرهنگی برای گسترش دین انجام داد تا جهان آماده ظهور شود؟!
پاسخ:
تعجیل در فرج امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) از آرزوها و دعاهای مؤمنان است تا با آمدن ایشان، نیروهای مؤمن به رهبری امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) تشکیل‌شده و نهایتاً توحید و عدالت در جهان گسترش یابد. یکی از پرسش‌های اساسی در این زمینه، ازاین‌قرار است که آیا برای تعجیل در فرج امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) ، افزون بر دعا، باید کار فرهنگی یا سیاسی و غیره نیز انجام داد و کارهای ما تأثیری در ظهور زودتر امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) دارند یا نه؟
نکته اول:
روایتی که در سؤال آمده از امام علی (علیه‌السلام) است که فرمود: «دین، چنان فرو می‌کاهد که حتّی کسی خدا را به یگانگی یاد نمی‌کند، حتّی نام خدا نیز برده نمی‌شود...»(۱) در توضیح این روایت، باید به این نکته توجه داشت که کاسته شدن از دین و نبردن نام خدا، مستلزم خالی شدن جهان از مسلمانان و خداباوران نیست. این روایت، نشان از وسعت عظیم ظلم و طاغوت در برابر اسلام و مسلمانان هنگام ظهور است و اینکه در آن روزگار، صدای غالب و بلندتر در جهان، صدای شرک و ظلم و طاغوت می‌باشد؛ اما آیا این مطلب، به معنای خالی شدن جهان از مسلمانان و خداباوران و منتظران ظهور است؟! قطعاً چنین نیست. در قالب مثال برای پر شدن محیط خانه از دود سیگار لازم نیست همه یا اکثر افراد سیگار بکشند.
آنچه از روایات به دست می‌آید، ازاین‌قرار است که رسالت حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در جهت برقراری عدالت و برچیدن ظلم و جور، جهانی است و برای این کار به نیروهای زیادی ازجمله کارگزاران و فرماندهان و جنگجویان و مدیران و غیره، نیازمند است. در مورد تعداد یاوران حضرت مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف)، روایات مختلفی وجود دارد. آنچه می‌توان از این روایات نتیجه گرفت این است که یاران خاص امام زمان-(علیه‌السلام)،¬(۳۱۳ نفر)، نخستین کسانی هستند که گرد حضرت جمع می‌آیند¬(۲) و دعوت جهانی امام مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف)، با آنان شروع می‌شود. پس از آشکار شدن دعوت حضرت، تعداد ده هزار نفر،-(۳) به امام مهدی(عج الله تعالی فرجه الشریف) می‌پیوندند و به‌عنوان هسته اولیه نیروهای حضرت، تحت فرماندهی همان ۳۱۳ نفر، قیام جهانی امام زمان-(علیه‌السلام) را آغاز می‌کنند و در ادامۀ نهضت، توده‌های انبوه مردم از سراسر جهان که در انتظار منجی بشریت به سر می‌برند و از ظلم و ستم به ستوه آمده‌اند، به ایشان می‌پیوندند.(۴) در ادامه روایت طرح‌شده در پرسش نیز، حضرت اشاره می‌کند که: «... آن گاه سلطان دین، اعلام قیام می‌کند و خداوند، گروه‌هایی پراکنده را از هر سو مانند ابرهای پاییزی برمی‌انگیزد و من، نام فرمانده و جای مَرکب‌هایشان را می‌دانم».(۵)
بنابراین برای حکومت جهانی حضرت(عج الله تعالی فرجه الشریف) می‌بایست انبوهی از مردم در این نهضت همکاری کنند. با در نظر گرفتن این مطلب، آماده‌سازی یاران حضرت(عج الله تعالی فرجه الشریف) در حد وسیع و جهانی، جز با ترویج و تبلیغ دین محقق نخواهد شد. ایجاد آگاهی و آمادگی جامعه بشری برای حقّ و حقیقت، آشنا کردن مردم جهان، با حقایق اسلام، زیبایی‌های مکتب اهل‌بیت پیامبر¬(صلی الله علیه و اله)، مقایسه سایر مکاتب و فرهنگ‌ها با اسلام، توسط علم روز و تکنولوژی و مخالفت جدّی با ظلم و جور، در این راستا لازم است؛ و این مهمّ بر عهده همه مروّجان و مبلغان معارف دینی و کارگزاران و فرماندهان جوامع اسلامی است.
نکته دوم:
نکته دیگری که می‌توان بدان اشاره کرد این است که هر مسلمانی در طول زندگی و حیات خویش، می‌بایست به وظایف شرعی و دینی خود عمل کند؛ وظایفی همچون: مبارزه با طاغوت، اطاعت از حکومت حق، دعوت مردم به دین حق و خداباوری، امربه‌معروف و نهی از منکر، کوشش در تربیت و پرورش دینی و غیره. این‌ها گوشه‌ای از کارهایی است که هر مسلمان در طول زندگی موظف به انجام آن می‌باشد. خواه این امر در ظهور امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) تأثیرگذار باشد، خواه نباشد؛ خواه در تعجیل آن مؤثر باشد، خواه نباشد.
معنای انتظار ظهور، این نیست که مسلمانان در انجام وظایف دینی خود دست روی دست گذاشته و در¬انجام آنچه بر آن‌ها واجب است -مانند یاری حقّ، اجرای قوانین دینی، جهاد و امربه‌معروف و نهی از منکر- کوتاهی کنند و به این امید که قائم آل محمد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیاید و کارها را درست کند، از اجرای آن‌ها دست بردارند؛ همچنان که پیامبر بزرگوار (صلی‌الله علیه و آله) فرمود:¬«همه شما رهبر یکدیگر و در راه اصلاحِ هم مسئول هستید.»(۶) بر این اساس، سستی در وظایف دین و بی‌تفاوتی به آن، به دلیل انتظار ظهور حضرت، به‌هیچ‌وجه جایز نیست.(۷)
نتیجه:
بنابراین با توجه به نکات فوق، کم‌فروغ شدن اسلام و خداباوری، مستلزم بی‌فایدگی ترویج و تبلیغ و کار فرهنگی و فعالیت‌های سیاسی نیست؛ چراکه این مطلب به معنای غالب بودن صدای ظلم و بی‌خدایی و حاکمیت طاغوت و خفه کردن صدای حق جویان و منتظران حقیقی، در هنگام ظهور است. منتظران حقیقی در آن روزگار هستند اما صدایشان، صدای غالب نیست. با آمدن منجی، منتظران حضرت که از طریق کار فرهنگی و سیاسی بر تعداد و قدرتشان افزوده‌شده، از سراسر جهان دور هم جمع می‌شوند و نهضت جهانی امام زمان را یاری می‌کنند تا آنکه نهایتاً به پیروزی دست‌یافته و توحید و عدالت را برجهان می‌گسترانند. گذشته از تأثیر کار فرهنگی و سیاسی در افزودن بر یاران حقیقی امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف)، این کارها همواره وظیفه دینی هر مسلمانی است، خواه پیش از ظهور باشد، خواه پس از ظهور باشد؛ خواه در تعجیل ظهور مؤثر باشد، خواه تأثیری نداشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. المروزی، نعیم بن حماد، الفتن و الملاحم، قم، مکتبه الحیدریه، ۱۴۲۴ ق، ج۱ ص۳۹۰، ح ۱۱۷۵.
۲. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الأثر فی أحوال الإمام الثانی عشر، قم، دفتر آیت‌الله صافی، ۱۳۸۰، الفصل السابع، الباب الخامس.
۳. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ترجمه سید احمد فهری زنجانی، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۳ ش، ص۳۰۷.
۴. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الأثر فی أحوال الإمام الثانی عشر، الفصل السابع، الباب السادس، ص۵۹۷.
۵. المروزی، نعیم بن حماد، الفتن و الملاحم، قم، مکتبه الحیدریه، ۱۴۲۴ ق، ج۱ ص۳۹۰، ح ۱۱۷۵.
۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ ق، ج۷۲، ص۳۸.
۷. مظفر، محمدرضا، عقاید الامامیه، ترجمه: علی‌رضا مسجد جامعی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱ ش، ص۱۱۸.