سؤال:
آیا حدیثی به این مضمون «وقتی که مسلمانان در شهر مکه و سال‌های آغاز بعثت، شکنجه می‌شدند، پیامبر به آنان می‌فرماید: برای این که شما را شکنجه نکنند،اگر گفتند به من توهین کنیند، بکنیند، اگر گفتن به خدا کافر بشوید، خوب بشوید. یعنی توصیه به تقیه می کردند» وجود دارد؟
پاسخ:
خداوند می‌فرماید: «ومن کفر بالله بعد ایمانه الا من اکراه و قلبه مطمئن بالایمان ولکن من شرح بالکفر صدراً فعلیهم غضب من الله و لهم عذاب عظیم» (1)
مفاد آیه کریمه این است که هر کسی پس از ایمان آوردن با قصد و اختیار کفر را برگزیند و اظهار کفر کند، مشمول غضب و عذاب الهی خواهد شد، مگر کسانی که مورد اکراه و اجبار واقع شوند، و با این که قلبشان سرشار از ایمان است، برای حفظ جان خویش اظهار کفر نمایند، چنین افرادی مشمول غضب و عذاب الهی نخواهند بود. و این چیزی جز قاعده و قانون تقیه نیست.
محدثان و مفسّران اسلامی ـ اعم از شیعه و اهل سنت ـ نقل کردهاند که این آیه درباره عماریاسر نازل شده است که وی و پدر و مادرش (یاسر و سمیه) و عدهای از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) مورد شکنجه و آزار مشرکان واقع شدند، یاسر و سمیه در اثر آن شکنجهها به شهادت رسیدند، و عمار چیزی به زبان آورد که مورد خواست مشرکان بود، بدین جهت از شکنجه مشرکان نجات یافت و جان خود را حفظ کرد. نسبت به عمل خود بیمناک گردید و با چشمان اشکبار نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد، و جریان را برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) بازگو کرد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) در حالی که او را نوازش میکرد فرمود اگر بار دیگر نیز از تو چنین خواستند، عمل کن. در این هنگام آیه کریمه مورد بحث نازل گردید. (2)
منابع:
1. نحل: 16/ 106.
2. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج 3، ص 388؛ زمخشری، محمود، تفسیر الکشاف، ج 2، ص 403؛ دمشقی، اسماعیل، تفسیر ابن کثیر، ج 4، ص 288.