پرسش:
دوستی با جنس مخالف چه اشکالی دارد؟ آیا این محدودیت واقعا لازم است؟
پاسخ:
ارتباطات انسانی و روابط دوستانه با دیگران، در ادیان الهی به‌ویژه دین اسلام تعریف شده است. محدوده آن كاملاً مشخص گردیده است. اسلام برای حفظ حریم خانواده و شكوفایی و كارآمدی آن و جلوگیری از بی‌بندوباری، اختلاط نسل‌ها و... برای ارتباطات افراد جامعه قوانینی وضع كرده است، از جمله آن‌ها قانون محرم و نامحرم است. از دیدگاه اسلام، ارتباط دوستانه و صمیمی میان دو جنس مخالف، فقط در چارچوب ازدواج معنا دارد. البته حضور در اجتماع با رعایت موازین اسلامی و حفظ حجاب ظاهری و درونی در عرصه‌های علمی و مشارکت‌های اجتماعی قابل قبول است اما خارج از این چارچوب برای ایجاد ارتباط، اسلام ازدواج را توصیه می‌کند. ازاین‌رو، در اسلام رابطه دوستی بین دختر و پسر یا زن و مرد نامحرم معنا ندارد. به فتوای همه مراجع تقلید، ردوبدل كردن سخنان تحریک‌آمیز (احساسی و ابراز علاقه) بین زن و مرد نامحرم حرام است. قرآن كریم هم به مردان و هم به زنان توصیه می‌کند كه از ایجاد رابطه دوستی با یكدیگر اجتناب كنید. ازاین‌رو، به زنان می‌فرماید: با مردان به‌طور پنهان و خلوت به گفت‌وگو ننشینید. (۱) و یا در آیه‌ای دیگر به مردان توصیه می‌کند: با زنان و جنس مخالف در خلوت و پنهانی گفتگو نكنید؛ (۲) یعنی همان‌طور كه برای یك زن زشت و ناپسند است، دوست‌پسر داشته باشد، برای یك مرد نیز به همان اندازه زشت و ناپسند است كه برای خود دوست‌دختر انتخاب کند و هر دو موظف‌اند اصول اخلاقی و شرعی را رعایت كنند و حریم عفت و پاک‌دامنی را حفظ نمایند و نمی‌توان به بهانه آشنایی دختر و پسر با یكدیگر و به‌منظور ازدواج و... گرفتار لغزش شوند؛ زیرا این حیطه، حیطه‌ای است بسیار حساس و خطرناك و اگر در ابتدا نیز قصد سوء نداشته باشند، در ادامه كار آن‌چنان نیروهای شیطانی و انحراف كننده قوی و زیاد است كه احتمال گذشتن از حد و مرزها زیاد خواهد بود و غریزه جنسی چون گردابی است که هر چه به مرکز آن نزدیک شویم فرار از آن دشوارتر خواهد شد.
باکمی دقت در روابط بسیاری از دختر و پسرها كه ارتباطات دوستانه‌ای باهم در جامعه برقرار می‌کنند، می‌توان آسیب‌های روابط دختر و پسر را به چشم خود دید. در ادامه به برخی از آسیب‌های این‌گونه روابط دختر و پسر اشاره می‌کنیم:
الف - آسیب روحی و فردی:
فقدان حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های بی‌بندوبار، هیجان‌ها و التهاب‌های جنسی را فزونی می‌بخشد. غریزه جنسی، غریزه‌ای نیرومند، عمیق و دریاصفت است، هر چه بیشتر اطاعت شود، سرکش‌تر می‌گردد؛ همچون آتشی كه هر چه به آن بیشتر خوراك بدهند شعله‌ورتر می‌شود. روح بشر فوق‌العاده تحریک‌پذیر است، اشتباه است كه گمان كنیم تحریک‌پذیری روح بشر محدود به حد خاصی است و ازآن‌پس آرام می‌گیرد. از طرفی تقاضای نامحدود خواه‌ناخواه انجام نشدنی است و دست نیافتن به آرزوها به‌نوبه خود منجر به اختلالات روحی و بیماری‌های روانی می‌گردد. حال اگر در سطح جامعه، جاذبه‌های جنسی رواج یابد و دختر و پسر روابطی آزاد داشته باشند، جلوه‌گری‌های موجود در برخورد و حالات دختران موجب جلب توجه پسران شده، انحراف اذهان و آشفتگی فكر و دل آن‌ها را در پی دارد. البته خود دختران نیز ضربه‌پذیر هستند زیرا چه بسیار دخترانی كه سبب شوق دست‌یابی به نشانه‌های مقبول زیبایی و زنانگی به اختلالات روانی دچار می‌شوند. از طرف دیگر اگر در كوچه و خیابان، دلبری مرسوم گردد و جلوه‌گری هنر دختران محسوب شود دخترانی كه از زیبایی لازم برخوردار نیستند در فشار و استرس قرار می‌گیرند و همیشه احساس كمبود و حقارت می‌نمایند و لطمه‌های جدی بر روح و روان آنان وارد می‌شود.
آفت دیگر این است كه افراد در این نوع روابط كه معمولاً ناپایدار بوده و بر اساس سودجویی است نه تعهد، به شكست در عشق منتهی می‌شوند؛ و درنتیجه روح لطیف و بانشاط آن‌ها گرفتار افسردگی می‌شود. افت تحصیلی و اتلاف عمر و وقت گران‌بها؛ و... از دیگر آسیب‌های این دوستی‌ها است.
زنانی هم که ازدواج کرده‌اند با گذر زمان و افول زیبایی‌های ظاهری در رقابت با دختران جوانی که در جامعه جلوه‌گری می‌کنند دائما احساس خطر کرده و ارتباط صمیمی همسر خود با آنان را سمی مهلک برای خانواده می‌بینند. این احساس در مردان نیز قابل انکار نیست.
ب - آسیب اجتماعی:
آنچه موجب فلج كردن نیروی اجتماعی است، آلوده كردن محیط كار به لذت‌جویی است زیرا از طرفی شخصیت و كرامت زن را در حد یك كالا برای کام‌جویی مردان تنزل می‌دهد و امنیت روانی لازم را برای فعالیت اجتماعی او از بین می‌برد و از طرف دیگر مردان، تمركز كافی برای كارهای خود ندارند. هر چه روابط دختر و پسر ضابطه‌مند‌تر شود و جامعه از تحریكات شهوانی و جلوه‌گری‌های جنسی دور گردد، اجتماع سالم‌تر خواهد شد و افراد جامعه بهتر به كار خود رسیدگی كرده، جوانان در محیط كار، درس و دانشگاه راحت‌تر خواهند بود و به پیشرفت‌های بیشتری خواهند رسید. سرکوب شدن استعدادها، افزایش طلاق و مشاجرات مهم در زندگی و احتمال ظهور فرزندان نامشروع و... از دیگر پیامدهای اجتماعی این روابط خارج از چهارچوب است.
ج - آسیب خانوادگی:
معاشرت‌های آزاد و بی‌حدومرز در برخی خانواده‌ها، زمینه بی‌بندوباری پسران و دختران را فراهم ساخته و ازدواج را به‌صورت یك وظیفه، تكلیف و محدودیت درآورده است.
تفاوت جامعه‌ای كه روابط جنسی را به محیط خانوادگی و كادر ازدواج قانونی محدود می‌کند با اجتماعی كه روابط آزاد در آن اجازه داده می‌شود این است كه ازدواج در اجتماع اول پایان انتظار و محرومیت و در اجتماع دوم، آغاز محرومیت و محدودیت است. در سیستم روابط آزاد جنسی، پیمان ازدواج به دوران آزادی دختر و پسر خاتمه می‌دهد و آن‌ها را ملزم می‌سازد كه به یكدیگر وفادار باشند و در سیستم اسلامی به محرومیت و انتظار آنان پایان می‌بخشد.
پس آسیب اول، بی‌رغبتی به ازدواج و تشكیل خانواده است. آسیب دیگر همان است كه مرد، نگران و مضطرب است كه مبادا كسی پیش از او زنش را تصرف كرده باشد. پسری كه قبل از ازدواج با افراد زیادی ارتباط داشته است، به هنگام ازدواج به هر دختری كه نظر كند، می‌پندارد او نیز با پسرهای متعددی ارتباط داشته و پاك و عفیف نیست و درنتیجه روح بی‌اعتمادی و سوءظن در جامعه اوج می‌گیرد بنابراین روابط آزاد، زمینه‌ساز بسیاری از سوءظن‌ها است. پس ضعیف شدن حس اعتماد نسبت به همسر در آینده و سوءظن و بدبینی نسبت به دختران و پسران؛ رهاورد این نوع ارتباطات است.
نكته دیگری كه در جوامع آزاد و مختلط، خانواده‌ها را تهدید می‌کند این است كه زن و مرد، همواره در حال مقایسه‌اند، مقایسه آنچه دارند با آنچه ندارند و آنچه ریشه خانواده را می‌سوزاند این است كه این مقایسه‌ها آتش هوس را در زن و شوهر و مخصوصاً در وجود شوهر دامن می‌زند. از دیگر پیامدهای خانوادگی این نوع‌دوستی‌ها سرد بودن روابط عاطفی بین همسران و افزایش طلاق بین آن‌ها و محرومیت از تشکیل خانواده پاک و آرامش‌بخش در آینده و حال و... می‌باشد.
درباره روابط دختر و پسر کتاب‌های متعدد زیادی در این زمینه وجود دارد كه هر یك به‌نوعی مطالب ارزشمند و مفیدی را بیان کرده‌اند كه ما در زیر به بخشی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
• بررسی روابط دختر و پسر در ایران و راه‌کارهای اصلاحی آن. پدیدآورنده: عبدالله جوان. ناشر: دفتر عقل ۱۳۸۷
• تحلیلی بر روابط دختر و پسر. پدیدآورنده: حمزه کریم‌خانی، ناشر: عطر یاس ۱۳۸۷
• تحلیلی تربیتی بر روابط دختر و پسر در ایران. پدیدآورنده: علی‌اصغر احمدی. ناشر: انجمن اولیاء و مربیان ۱۳۸۷
• جوانی فصل شکفتن، دکتر علی احمد پناهی (روانشناس اسلامی) نشر مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی
• روابط بین دختر و پسر ازنظر شرع اسلام. پدیدآورنده: سید رحمان شفیعی. ناشر: سلسله الذهب ۱۳۸۸
• روابط دختر و پسر در جامعه امروز. پدیدآورنده: نیاز جاودانی. ناشر: کتاب‌درمانی ۱۳۸۵
• روابط دختر و پسر. پدیدآورنده: محمدعلی رضایی اصفهانی، جمعی از پژوهشگران. ناشر: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن ۱۳۸۶
• روابط دختر و پسر، محمدرضا احمدی با همکاری جمعی از محققان، انتشارات دفتر نشر معارف
• روابط دختران و پسران. پدیدآورنده: محسن ماجراجو. ناشر: قدسیان ۱۳۸۹
• نیمه پنهان (روابط دختر و پسر)، پدیدآورنده: مؤسسه پاسخگویی به سؤالات شرعی و شبهات دینی پیام من، ناشر: نسیم حیات ۱۳۸۸
پی‌نوشت‌ها:
۱. مائده، آیه ۵.
۲. نساء، آیه ۲۵
موضوع: