پرسش:
ایا این حدیث که پنجاه نفر از ۳۱۳ نفر یار امام زمان ( عج الله تعالی فرجه الشریف )زن هستند صحیح السند و مطابق فقه و احکام و... هست؟!
پاسخ:
در روایتی طولانی از امام باقر (علیه‌السلام) درباره تعداد یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آمده است وَ یجِیءُ وَ اللَّهِ ثَلَاثُ مِائَهٍ وَ بِضْعَهَ عَشَرَ رَجُلًا فِیهِمْ خَمْسُونَ امْرَأَهً یجْتَمِعُونَ بِمَکَّهَ عَلَی غَیرِ مِیعَادٍ قَزَعاً کَقَزَعِ الْخَرِیفِ یتْبَعُ بَعْضُهُمْ بَعْضا ًوَ هِی الْآیهُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ أَینَ ما تَکُونُوا یأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدِیر...(۱)؛ سوگند به خدا! سیصد و اندی نفر می‌آیند که در میان آن‌ها پنجاه نفر زن هستند، همه این افراد در مکه اجتماع می‌کنند بی‌آنکه قبلاً باهم وعده کرده باشند (این اجتماع در غیر موسم حج است) آمدنشان هم چون ابرهای پاییزی است که با حرکات تند می‌آیند و در آن مرکز جمع می‌شوند چنان‌که خداوند می‌فرماید: «هر جا باشید خداوند تمام شما را گرد آورد، خداوند بر هر چیز تواناست.(۲)
تنها حدیثی که در آن تعداد پنجاه نفر یاران امام عصر (علیه‌السلام )را از زنان شمرده است همین حدیث است این حدیث در تفسیر عَیّاشی با سند ناقص آمده است، لذا ازنظر سند ضعیف تلقّی می‌گردد. علامه مجلسی نیز آن را از عیاشی در بحارالانوار باز نشر داده است.(۳)
این روایت در کتاب الغیبه نُعمانی هم آمده اما تعداد زنان را نیاورده است.(۴) بنابراین بر اساس این روایت نمی‌توان به اینکه پنجاه نفر از یاران امام عصر( علیه‌السلام ) زن هستند اطمینان حاصل نمود یعنی با توجه به ضعف سند، نادر بودن حدیث و عدم نقل آن در منابع معتبر و متقدم، حدیث اعتبار چندانی ندارد؛ اما به‌صورت کلی وجود تعدادی از زنان در میان یاران امام عصر( عجل الله تعالی فرجه الشریف) بُعد عقلی ندارد و امکان آن وجود دارد بنابراین می‌گوییم گرچه جهاد بر زنان واجب نیست و ممکن است نقش فرماندهی در خط مقدّم جبهه را نداشته باشند؛ اما چنان‌که در جنگ‌های صدر اسلام نیز زنان حضور داشته‌اند(۵) می‌توانند در دوران ظهور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف )نیز جزء یاران آن حضرت باشند و نقش مؤثری ایفا نمایند مؤید این مطلب روایت دیگری است که مُفَضَّل بن عمر می‌گوید از امام صادق (علیه‌السلام ) شنیدم که می‌فرمود: «یکُن مَعَ الْقَائِمِ (علیه‌السلام) ثَلَاثَ عَشْرَهَ امْرَأَهً قُلْتُ: وَ مَا یصْنَعُ بِهِنَّ؟ قَالَ: یدَاوِینَ الْجَرْحَی، وَ یقُمْنَ عَلَی الْمَرْضَی، کَمَا کَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله.)..؛ همراه امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف )سیزده نفر زن حضور دارند. عرض کردم چه کار می‌کنند؟ فرمود: مجروحان را مداوا می‌نمایند و بیماران را پرستاری می‌کنند چنان‌که همراه رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله )نیز زنان حضور داشتند.(۶)
پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره بقره، آیه ۱۴۸.
۲. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، محقق/مصحح، رسولی محلاتی، سید هاشم، تهران، المطبعه العلمیه، چاپ اول، ۱۳۸۰ ق، ج۱، ص۶۴.
۳. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، محقق/مصحح: جمعی از محققان، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ج۵۲، ص۲۲۳.
۴. ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبه للنعمانی، محقق/مصحح، غفاری، علی‌اکبر، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ص۲۷۹.
۵. «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله خَرَجَ بِالنِّسَاءِ فِی الْحَرْبِ حَتَّی یدَاوِینَ الْجَرْحَی...»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق/مصحح، غفاری علی‌اکبر و آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۵، ص۴۵.
۶. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامه، محقق/مصحح، قسم الدراسات الإسلامیه مؤسسه البعثه، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق، ص۴۸۴.