پرسش:
جعفر کذاب چه کسی بود؟
پاسخ:
جعفر کذّاب، درواقع، همان جعفر بن علی بن محمد، پسر امام هادی و برادر امام حسن عسکری است که در برخی روایات، نقاط ضعفی برای او نقل شده است. بزرگ‌ترین گناه او این بود که به دروغ، مدّعی امامت شد و خود را جانشین برادرش امام عسکری معرفی کرد. او به سبب همین دروغ بود که در میان شیعیان به «کذّاب» مشهور شد؛ اما در همان روایتی که بدان اشاره شد، از قول «ابوالادیان» که مدتی خادم امام حسن عسکری بوده آمده است که دربارۀ جعفر می‌گوید: «کُنْتُ اَعْرِفُهُ یشْرَبُ النَّبیذَ وَ یقامِرُ فی الجوسق و یلعَبُ بِالطّنبور». یعنی: «می دانستم که جعفر نوشیدنی‌های حرام می‌نوشد و در قمارهای کوشک قصر شرکت می‌کند و طنبور می‌نوازد».(۱) طبق این روایت، او حتّی برای یافتن امام زمان، با مأموران حکومتی نیز همکاری کرد؛ ولی امام زمان با کمک یکی از کنیزان امام عسکری نجات یافت.
دربارۀ اتهام شرابخوای و...، برخی احتمال داده‌اند که این اتهام از دشمنی میان شیعیان دوازده امامی و پیروان جعفر نشأت گرفته باشد، چنان که پیروان جعفر نیز به امام حسن عسکری علیه‌السلام و یاران ایشان القاب و نسبت‌های ناروا می‌دادند. برخی معتقدند که جعفر تا پایان عمر که ۴۵ سال بیشتر نبود بر ادعای امامتش باقی بود؛ ولی در روایتی، از قول امام زمان نقل شده است که فرمود: « عموی ما جعفر مانند برادران یوسف است». یعنی مثل آن‌ها پشیمان شده و توبه کرده است پس «لا تقول فیه الا خیراً» کلمۀ کذّاب را نگویید و به او «جعفر توّاب» بگویید.(۲)
پی نوشت‌ها:
۱. مقتل معصومان، ج۳، ص۵۶۴.
۲. شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۲۹۰؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۴۸۳.
موضوع: