پرسش:
چرا امام حسین(علیه السلام) به القابی چون ثارالله و اباعبدالله شهرت یافته‌اند؟
چرا امام حسین(علیه السلام) به القابی چون ثارالله و اباعبدالله شهرت یافته‌اند؟
پاسخ:
""ثار"" از ریشه ""ثَأر"" و ""ثُؤره"" به معنای انتقام و خونخواهی و نیز به معنای خون است. (۱) برای ""ثارالله"" بودن امام حسین(علیه السلام) معانی مختلفی ذكر شده كه هر یك تفسیر خود را می‌طلبد.
""ثار"" از ریشه ""ثَأر"" و ""ثُؤره"" به معنای انتقام و خونخواهی و نیز به معنای خون است. (۱) برای ""ثارالله"" بودن امام حسین(علیه السلام) معانی مختلفی ذكر شده كه هر یك تفسیر خود را می‌طلبد.
أ) گروهی ثارالله را به معنای كسی كه انتقام خونش را خداوند می‌گیرد می‌دانند. (۲) خداوند، ولی دم حضرت است. خود او خونبهای آن بزرگوار را از دشمنانش طلب می‌كند؛ چرا كه ریختن خون سیدالشهدا در كربلا، تجاوز به حریم و حرمت الهی و طرف شدن با خداوند بود. از آن جهت كه اهل بیت(ع) ""آل الله"" هستند، شهادت امامان، ریخته شدن خونِ خداوند است. (۳) اگر چه این واژه در قرآن نیامده است، اما می‌توان آن را با آیات این گونه توجیه نمود. خداوند می‌فرماید: ""مَنْ قُتِل مظلوماً فقد جعلنا لولیه سلطاناً؛(۴) آن كس كه مظلوم كشته شد، برای ولی‌اش سلطه(و حق قصاص) قرار دادیم"". بنابراین ""ثارالله"" به این معنا است كه خونبهای امام حسین(علیه السلام) از آنِ خدا است. اوست كه خونبهای امام را خواهد گرفت.
ب) بعضی لفظ اهل را در تقدیر گرفته و گفته‌اند ثارالله یعنی اهل ثارالله؛ اهل خونخواهی الهی كه خداوند انتقام خونش را می‌گیرد. (۵)
ج) برخی گفته‌اند: ثارالله یعنی كسی كه در دوران رجعت می‌آید و انتقام خونش را می‌گیرد.(۶)
در ضمن اگر ""ثار"" به معنای خون باشد، مراد از ""ثارالله"" معنای حقیقی نیست؛ بلكه یك نوع تشبیه، كنایه و مجاز است. چون مسلّم است كه خدا موجودی مادی نیست تا دارای جسم و خون باشد؛ پس این تعبیر از باب تشبیه معقول به محسوس است؛ یعنی همان گونه كه خون در بدن آدمی نقش حیاتی دارد، وجود مقدس امام حسین(علیه السلام) نسبت به دین خدا چنین نقشی دارد و نهضت عاشورا احیاگر اسلام بوده است.
اباعبدالله:
در تحلیل كنیه ""اباعبدالله"" برای امام حسین(علیه السلام)، دو نكته قابل ذكرمی باشد:
۱. در میان اعراب خصوصا بزرگان قبائل مرسوم بود كه در بدو تولد برای نوزادان خود خصوصا نوزادانی كه به جهت جایگاه خانوادگی مقامی خاص داشتند علاوه بر اسم، كنیه‌ای نیز تعیین می‌شد، كه در همین راستا پیامبر اكرم(ص) كنیه ""اباعبدالله"" را از همان سنین كودكی برای نواده خود حضرت سید الشهداء برگزیدند. (۷)
۲. بر اساس برخی اقوال تاریخی امام حسین(علیه السلام) فرزندی به نام عبدالله داشت كه در كربلا به شهادت رسید. برخی عبد الله را نام دیگر علی اصغر دانسته‌اند. اما بر اساس برخی از اقوال دیگر عبدالله، نوزادی است كه در كربلا به دنیا آمد و مادرش رباب بود. كه نشان می‌دهد او فرزندی غیر از علی اصغر(ع) بوده است. (۸)
پی نوشت‌ها:
۱. فخر الدین طریحی، مجمع البحرین، ج۱، ص۲۳۷؛ مفردات راغب، ص۸۱.
۲. علی سعادت پرور، فروغ شهادت، بی‌تا، بی‌جا، ص۳۰۵.
۳. اصغر عزیزی تهرانی، شرح زیارت عاشورا، ص۳۵، دفتر تبلیغات اسلامی.
۴. اسراء(۱۷)، آیه ۳۳.
۵. جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص۱۲۴، نشر معروف، ۱۳۷۸ش.
۶. علامه مجلسی، بحارالانوار، مجلسی، الوفاء بیروت، ۱۴۰۴ق، ج۹۹، ص۱۵۱.
۷. همان، ج۴۴، ص۲۵۱.
۸. ابن واضح یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت،دار صادر، ۱۳۷۹ ق، ج۲، ص۱۸۱."