پرسش:
با توجه به این كه معنای كلمه "نفْس" به معنی "خود" است چرا در آیه مباهله "وَ أنْفُسَنا وَ أنْفُسَكُم" بر خود پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) حمل نمی‌شود و جدا از روایات آیا در خود آیه نشانه‌ای هست كه بتوان آن را بر امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) حمل كرد؟
با توجه به این كه معنای كلمه "نفْس" به معنی "خود" است چرا در آیه مباهله "وَ أنْفُسَنا وَ أنْفُسَكُم" بر خود پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) حمل نمی‌شود و جدا از روایات آیا در خود آیه نشانه‌ای هست كه بتوان آن را بر امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) حمل كرد؟
پاسخ:
پنجاه و یک نفر از صحابه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) مصداق آیه ۶۱ سوره مباركه آل عمران را اهل بیت دانسته‌اند: "فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَ نِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ".
پنجاه و یک نفر از صحابه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) مصداق آیه ۶۱ سوره مباركه آل عمران را اهل بیت دانسته‌اند: "فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَ نِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ".
هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.
علامه طباطبایی اشاره می‌كند كسی نمی‌گوید مراد از لفظ "انفسنا" علی(علیه السلام) است بلكه منظور آن كسی كه نبی مكرم در مقام عمل به آیۀ شریفه جز فاطمه و علی و حسنین(علیه السلام) را نیاورد و از آن روشن می‌شود كه فاطمه تنها مصداق نساءنا بوده و علی هم تنها مصداق انفسنا و حسن و حسین تنها مصداق "ابناءنا" می‌باشند.
امام رضا(علیه السلام) در پاسخ به كسانی كه منظور از نفس را امیرالمؤمنان نمی‌دانستند و فقط پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) می‌دانستند، فرمود: خطا رفتید منظور از آل، علی ابن ابیطالب است. چنان كه حدیث دیگری از پیغمبر آن را تأیید می‌كند كه خطاب به "بنو ولیعه" تیره‌ای از قبیله كِنده فرمودند اگر از روش خود دست برندارند مردی را كه چون نفس خودم می‌باشد یعنی علی ابن ابیطالب را به سوی آنان خواهم فرستاد. در روایتی دیگر امام رضا(علیه السلام) به واژه نفسنا برای ولایت و خلافت علی(علیه السلام) استناد می‌كند و در روایتی دیگر امام موسی كاظم(علیه السلام) "انفسنا" را علی(علیه السلام) می‌داند. در روایتی دیگر جابر بن عبد الله انصاری صحابه پیامبر منظور از عبارت انفسنا را پیامبر و علی معرفی می‌كند.
منابع و مآخذ:
توضیحات شماره‌های ۱،۲،۳، و۴ از المیزان فارسی، ج۶، ص۵۷ تا ۹۰، مجموعه ۴۰ جلدی.
المیزان فارسی، ج۳ ص۳۸۵ تا ۴۱۷، مجموعه ۲۰ جلدی.
موضوع: