سؤال:
نماز چه رابطه‌ای با علوم روز دنیا دارد؟
پاسخ:
منظورتان از علوم روز دنیا چیست؟! اول این را باید مشخص کنید. هر موضوعی، را نمی‌توان با هر روش دلخواهی تجزیه و تحلیل کرد. باید بین آن روش و آن موضوع، تناسب نسبی وجود داشته باشد تا تحلیل و بررسی، واقع‌بینانه و کارآمد بوده و نتیجه‌ای منطقی به دنبال داشته باشد.
نماز یک عمل عبادی است و عمده چیزی که در این عمل عبادی مد نظر است، همان چیزی است که از عموم عبادات انتظار داریم؛ مانند: تزکیه و تعالی روحی، اصلاح درونی، افزایش باور دینی، فراموش نکردن حقیقت خود و این که ما بنده هستیم و خدا نیستیم! اتفاقا نوع توضیحاتی که درباره نماز وارد شده از این منظر و از این زاویه مطرح شده است، به عنوان نمونه:
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ عَمُودَ الدِّينِ الصَّلَاةُ وَ هِيَ أَوَّلُ مَا يُنْظَرُ فِيهِ مِنْ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ فَإِنْ صَحَّتْ نُظِرَ فِي عَمَلِهِ وَ إِنْ لَمْ تَصِحَّ لَمْ يُنْظَرْ فِي بَقِيَّةِ عَمَلِهِ» (1)؛ پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا ستون دین [اسلام]، نماز است و آن اولین چیزی است که [در قیامت] از میان اعمال آدمی در آن نظر می‌شود [و مورد سنجش قرار می‌گیرد]، پس اگر صحیح باشد، در بقیه اعمالش هم نظر می شود و اگر صحیح نباشد، در بقیه اعمالش نظر نمی‌شود!
قرآن کریم می فرماید: نماز انسان را از بدی‌ها باز می‌دارد: «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر» (2)
و نماز را برپا دار، كه نماز (انسان را) از زشتي ها و گناه باز مى دارد
نماز یاد خداست: وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري (طه/14) (و نماز را براى ياد من بپادار). کسی که روزانه، پنج مرتبه به یاد خدا و جزا و حساب و کتاب و معاد و دوزخ و بهشت باشد، چنین کسی از بدی روی گردان شده، نیکی اش را بر همگان ارزانی می دارد.
با این توضیحات، روشن شد که بُعد معنوی و روحانی، اساس کار در برنامه عبادی نماز است و توجه به آن ضروری است. نمازهای جمعه و جماعت که دربردارنده بُعد اجتماعی این عبادت است هم قابل توجه است و توجه به تاثیرات اجتماعی این جماعات در افراد جامعه مهم است.
اگر می‌خواهید نماز را از منظر بقیه متدها و روش‌ها بررسی کنید، بهتر است مواردی را جویا شوید که با این توضیحات متناسب باشد، مثلا این عبادت را از زاویه علوم روان‌شناسانی و جامعه‌شناسی بررسی کنید؛ این که نماز چه تاثیری در شخصیت فردی و اجتماعی افراد جامعه می‌گذارد؟ نماز چه مقدار در دور کردن افراد و جامعه از بدی‌ها و بزه‌کاری ها تاثیر دارد؟ چند درصد خلافکاران اهل نماز بوده‌اند و این درصدها حاوی چه پیامی است؟ و امثال این پرسش ها...
توجه دارید که اگر فردی حتی اهل جماعت هم نباشد و در خانه خودش نماز بخواند، به طور جبری، باید به انجام برخی وظایف اخلاقی و اجتماعی متعهد باشد: این که حقوق دیگران را مراعات نماید و مکان و لباس نمازش و حتی آب وضویش غصبی نباشد! از نجاسات و پلیدی‌های دوری کند! وقت شناس باشد! و ...
توجه به این نکات و بررسی تأثیرات عمیق این نکته‌ها، بر روحیات فردی و اجتماعی افراد جامعه، می‌تواند مقاله و تحقیق شما را پربارتر نماید.
منابع:
1. طوسی، محمد، تهذيب الأحكام، ج 2، ص237.
2. عنکبوت: 29 /45.