پرسش:
آیا این شیوه نماز خواندن ،همیشه اینگونه بوده است؟
پاسخ:
همه انبیای الهی با توحید، خدا پرستی، عبادت، استغفار و توبه مأنوس بوده اند و نماز برنامه‌ای برای راز و نیاز با خدا است.
«فَنَادَتْهُ الْمَلَئِكَةُ وَهُوَ قَآئِمٌ يُصَلِّى فِى الِْمحْرَابِ أَنَّ ؛[۱] ملائكه به حضرت زكریا ـ در حالى كه او در محراب ایستاده بود و دعا (نماز) می خواند ـ به فرزندی به نام یحیی بشارت دادند».
وقتی كه حضرت ابراهیم (ع)فرزندش اسماعیل را به مكه آورد و در بیابان بی آب و درخت گذارد، گفت :«رَّبَّنَآ إِنِّى أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِى بِوَادٍ غَيْرِ ذِى زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لَيُقِيمُواْ الصَّلَوةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِى إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الَّثمَرَتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ؛[۲] پروردگارا! من (يكى) از ذرّيّه ام را در وادى (و درّهاى بىآب و) بى گياه، در كنار خانه ى گرامى و با حرمت تو ساكن ساختم. پروردگارا! (چنين كردم) تا نماز برپا دارند، پس دلهاى گروهى از مردم را به سوى آنان مايل گردان و آنان را از ثمرات، روزى ده تا شايد سپاس گزارند ».
و وقتی كه حضرت ابراهیم (ع)در كهن سالی دارای دو فرزند به نام اسماعیل و اسحاق شد، حمد خدای رابه جای آورد و دعا كرد:«رَبِّ اجْعَلْنِى مُقِيمَ الصَّلَوةِ وَمِن ذُرِّيَّتِى رَبَّنَا وَ تَقَبَّلْ دُعَآءِ؛[۳] پروردگارا! مرا برپا دارنده نماز قرار ده و از نسل و ذريّه ام نيز. پروردگارا! دعاى مرا (نماز و عبادتم را) بپذير».
و هنگامی كه حضرت عیسی در گهواره بود، به طور معجزه آسا به زبان آمد و گفت : « وَجَعَلَنِى مُبَارَكاً أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِى بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيّاً؛[۴] و هر جا كه باشم، خداوند مرا مايهى بركت قرار داده و تا زنده ام مرا به نماز و زكات سفارش كرده است.».
درباره شعیب و لقمان نیز آیاتی درباره(صلاة) آمده است .
قرآن به نحوی نماز را از برنامه‌های حضرت شعیب می‌داند در آن جا كه قوم او به عنوان تمسخر به وی می‌گفتند: «قَالُواْ يَشُعَيْبُ أَصَلَوتُكَ تَأْمُرُكَ أَن نَّتْرُكَ مَا يَعْبُدُ ءَابآؤُنَآ أَوْ أَن نَّفْعَلَ فِى أَمْوَ لِنَا مَا نَشَؤُاْ إِنَّكَ لَأَنْتَ الْحَلِيمُ الرَّشِيدُ؛[۵] ای شعیب، آیا نماز به تو دستور می‌دهد كه آنچه را پدرانمان می‌پرستیدند ترك گوبیم و آنچه را می‌خواهیم در اموالمان انجام ندهیم؟»
از این آیه معلوم می‌شود حضرت شعیب یك برنامه عبادتی داشته است، كه قرآن از آن به "صلوه" تعبیر می‌كند.
البته صلوه در لغت به معنای دعا است و دعا بخشی از عبادات است. شاید صلوة او به شكل عبادت خاصی بوده امّا این كه همشكل نماز مسلمانان بوده باشد، معلوم نیست. در هر صورت نمازی داشته، گرچه شكل آن را نمی‌دانیم و مورّخان چگونگی آن را ننوشته‌اند.
قرآن در بارة حضرت موسی و قوم او می‌فرماید: «وَ اجْعَلُواْ بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُواْ الصَّلَوةَ؛[۶] خانه‌های خود را قبله قرار دهید و نماز را بر پادارید».
در این آیه نیز شكل نماز حضرت موسی بیان نشده است.
در جای دیگر می فرماید: «وَأَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِمَا يُوحَى * إِنَّنِى أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَاْ فَاعْبُدْنِى وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِى؛[۷] تورا بر گزیدم، گوش كن به آنچه به تو وحی می‌شود. من خدایی هستم كه به جز من خدایی نیست. پس عبادت كن مرا و نماز را برای یاد من برپادار»
درباره حضرت اسماعیل می‌فرماید: «وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ؛[۸] او همواره خانواده و خویشان و اطرافیان خودرا به نماز و زكات فرمان می‌داد».
بنابراین همه پیامبران نماز داشتند، گرچه به شكل نماز ما نبوده است.
پی نوشت:
[۱].آل عمران (۳) آیه ۳۹.
[۲].ابراهیم (۱۴) آیه ۳۷.
[۳].همان , آیه ۴۰.
[۴].مریم (۱۹) آیه ۳۱.
[۵].هود (۱۱) آیه ۸۷.
[۶].یونس (۱۰)، آیه ۸۷.
[۷].طه (۲۰) آیه ۱۴.
[۸].مریم (۱۹) آیه ۵۵.