پرسش :
در روایات آمده که هنگام ظهور، مردم بارها غربال میشوند و عده ای با جنگ و عده ای با بیماری از بین میروند. چرا باید اینگونه باشه؟ اینطوری که دیگه کسی دوست نداره ظهور اتفاق بیفته؛ بلکه باید ظهور سبب هدایت و رشد انسان های به خطا کشیده شده بشه، نه اینکه بخش زیادی تا قبل از ظهور نابود شوند.
پاسخ : سختی‌های پیش از ظهور را می‌توان ذیل دو عنوان کلّی بررسی کرد:
۱. آنچه بر اثر گناه ایجاد می‌شود(مانند بیماری، قحطی): هنگامی که بشریت به پیروی از هوای نفسانی مشغول باشد، طبیعتاً شرور فرصت بروز می‌یابند: جنگ و اختلاف افکنی سلطه جویان، بروز بیماری‌های مختلف بر اثر گناه یا ایجاد آن به دست خبیثان در عالم و فراگیری ظلم در جهان. این ها از آثار طبیعی جدایی مردم از دین و عقل هستند. بنابراین اعمال انسان‌ها سبب بروز چنین پیامدهایی در جامعه می‌شود، نه اینکه خداوند قبل از اینکه به امر ظهور فرمان دهد، سختی‌هایی را برای بشر ایجاد کند.«خدا حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم حالشان را تغییر دهند»(۱)
اتفاقاً به دلیل وجود چنین وضعیت پیچیده و سختی در زندگی بشر، خداوند گشایشی برای آنان ایجاد می‌کند که همان ظهور امام عصر(علیه السلام) است. پس قبل از ظهور امام زمان(علیه السلام) هنگامه امتحان و بعد از ظهور هنگامه آرامش است و این انگیزه جدّی برای طلب کردن ظهور خواهد بود.
۲. غربال هایی که لازمه تغییرات مهم اجتماعی است(مانند مشخص شدن ایمان و کفر واقعی افراد): غربال شدن مختصّ دوران قبل از ظهور نیست. پیش از اینکه انبیاء الهی و ائمه (علیهم السلام) پیشین به حکومت برسند نیز، غربالگری صورت می‌گرفت که نوعی امتحان مردم است. وقتی امام علی(علیه السلام) با اصرار مردم به خلافت رسیدند، فرمودند همان وضعیتی که زمان بعثت آزمایش شدید، برمیگردد و غربال می‌شوید.(۲) لازمه ایجاد تغییر در جامعه، بالا و پایین شدن افراد است؛ چون امر اجتماعی مهمی در حال رخ دادن است.
تمام این سختی‌ها، امتحان و آزمایش انسان است که از فلسفه های خلقت انسان در دنیاست، قرآن می‌فرماید: «الذی خَلق المَوتَ و الحیاهَ لِیَبلُوکُم أیّکُم أحسَنُ عَملا»(۳) در صورتی که در معرض سختی و ابتلا قرار بگیرد، این جمله معنی پیدا می‌کند که چه کسی عمل بهتری انجام می‌دهد. امتحانات پیش از ظهور سخت است، به دلیل اینکه حادثه مهمّی قرار است واقع شود؛ امری که تمام انبیاء و ائمه(علیهم السلام) در پی تحقّق آن بودند؛ یعنی عدالت جهانی و حکومت توحیدی؛ اما هیچ امتحانی بدون در اختیار قرار دادن امکانات نیست. مردم می‌توانند با عقل و توانایی ادراکی خود و با مراجعه به آنچه در تعالیم دینی آمده، عمل درست را انتخاب کنند. خود این امتحانات موجب رشد دادن انسان می‌شود؛ هرچند با سختی، انسان را رشد بدهند.
در نتیجه ظهور موجب رسیدن بشریت به آرامش و عدالت اجتماعی و زندگی توحیدی است. دشواری‌های این مسیر که بر اثر سوءاختیار انسان باشد، نتیجه گناهان و عملکرد اوست و مستقلاً به امر ظهور مربوط نیست. آن دسته سختی‌ها که مقدمه ظهورند نیز باعث رشد انسان و زمینه ساز رشد و سعادت بالاتری برای اوست.
پی نوشت‌ها:
۱. رعد،۱۱.
۲. کلینی، محمد، کافی، ج۱، ص۳۶۹.
۳. ملک،۲.