پرسش :
اگر کسی در پایین ترین درجه بهشت باشد تا ابد همونجا میمونه یا به درجات بالاتر هم منتقل میشه؟
پاسخ :
در پاسخ به پرسش فوق، توجه به نکات زیر راه گشاست:
1. بر اساس منابع دینی بهشت دو گونه است: یکی بهشت برزخی و دیگری بهشت در قیامت. تکامل در بهشت برزخی ممکن است. در صورتی که انسان در این دنیا، سنت نیکویی را بنیان نهد، یا فرزند صالحی را تربیت کند یا صدقه جاری ای را تحقق بخشد، مادامی که اثر این اعمال نیکو در دنیا باقی است، رتبه انسان در بهشت برزخی ارتقا می یابد.
2. آن چه باعث تکامل و ارتقای درجات در بهشت است، ارتقای ایمان و عمل صالح انسان در دنیا است، چنان که خداوند می‌فرماید: «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّکَ بِغافِلٍ عَمَّا یعْمَلُون؛ هر کس از بندگان به عملی که کرده رتبه خواهد یافت.»(1)
3. بر اساس فرمایش امام علی(علیه السلام) که می‌فرماید:«اَلیوم عملٌ و لا حساب و غداً حساب و لا عمل؛ امروز(تا زمانی که در دنیا هستید) روز عمل و تلاش است، نه روز حساب‌رسی به اعمال، و فردای قیامت روز حساب‌رسی است نه روز عمل.» (2)
بر اساس آنچه بیان شد، با عنایت به این که تکامل انسان و به تبع آن، ارتقای درجات بهشتی، معلول عمل صالح است و در آخرت پرونده اعمال و کارهای نیک بسته می‌شود، در بهشت تکاملی نیست، مگر آنچه در این دنیا فراهم نموده باشیم. بنابراین در آخرت، تکامل -یعنی ارتقا از درجه به درجه‌ی دیگر بهشت بدون این‌که قبلاً در دنیا مقدمات و شرایط آن را فراهم کنیم- وجود ندارد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «لا ینْفَعُ نَفْسًا إیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فی إیمانِها خَیرًا قُلِ انْتَظِرُوا إِنّا مُنْتَظِرُونَ؛ اگر کسى که قبلا ایمان نیاورده یا خیرى در ایمان آوردن خود به دست نیاورده، ایمان آوردنش سود نمىبخشد. بگو منتظر باشید که ما [هم] منتظریم». (3)
پی‌نوشت‌ها:
1. انعام، 132.
2. آمدی، ابوالفتح، غررالحكم، ج۲، ص۵۰۳.
3. انعام، 158.