رحمت و محبت خداوند نسبت به بندگانش دو حالت دارد:
1. رحمت رحمانی و عام که شامل همه مخلوقات او می شود. از آن جا که هر خالقی نسبت به مخلوق و هر علتی نسبت به معلول و فعل خود، محبت و رحمت دارد؛ خداوند نیز به عنوان علت و خالق مخلوقات، آن ها را دوست دارد و محبت عام خود را که شامل خلقت و آفرینش، رزق و روزی و... است، نسبت به آن‌ها روا می دارد. در این محبت و رحمت، تفاوتی بین مخلوقات مطیع و گنه کار نیست.
2. رحمت رحیمیه و خاص الهی، تنها شامل حال مخلوقاتی می شود که تحت ولایت الهی قرار بگیرند و با اختیار و عقل خویش، مسیر درست را انتخاب کنند. محبت خاص خداوند و جلوه های خاص رحمت و محبت او تنها نسبت به مومنین است.
افزون بر این، خداوند، ذات همه مخلوقین خود را دوست دارد؛ چرا که مخلوقین از خود، چیزی ندارند و هر آنچه هست از خداوند است و مخلوق، بدون خالق و معلول بدون علت، قابل تصور نیست. خداوند، آنچه را که خود، به مخلوقین داده(ذات آن ها) را دوست دارد؛ اما انسان، موجودی مختار است و می تواند مسیر درست را برود و می تواند مسیر غلط را بپیماید. آنکه مسیر درست را طی می کند، هم خودش و هم انتخاب و فعلش، مورد رضایت و محبت خداست و آنکه مسیر غلط را انتخاب می کند، اگرچه ذاتش، محبوب خداست؛ اما فعلش مورد رضایت او نیست. با این حال، خداوند، بندگان خطاکار خود را رها نمی‌کند و با انواع هدایت های الهی؛ هم‌چون عقل، وجدان، ارسال رسل و... او را به مسیر هدایت دعوت می کند یا او را به درد و رنج هایی مبتلا می سازد تا متنبه شود و در مسیر خود، تجدید نظر کند. تنها زمانی که بنده، با انتخاب خود، مسیرش را از ولایت الهی، خارج می سازد و طریق کفر و شرک را در پیش می‌گیرد؛ به حال خودش رها می شود و تا ابد در جهل و گمراهی و عذاب جهنمی که خود ساخته، گرفتار می‌شود.(1)
پی‌نوشت:
1. سوره آل عمران(3)، آیه 116.
موضوع: