پرسش:
منظور از حضور فعالانه زنان و دختران در اجتماع از دیدگاه اسلام و رهبری چیست؟ شنیده ام عنصر فعال بودن در جامعه به اشتغال نیست. چطور یک دختر میتواند در جامعه تاثیر گذار باشد و حضور فعال و موثر داشته باشد درحالی که شاغل نیست؟ خصوصا دختری که هنوز ازدواج نکرده چه وظایفی دارد؟ چگونه باید در اجتماع فعالیت موثر خود را از نظر اسلام داشته باشد؟
پاسخ:
دغدغه شما خیلی در خور تحسین و ستایش است. در مجموع باید عرض کنیم زن هر عرصه ای از اجتماع که ورود به آن را مثمر ثمر و دارای فایده و ضرورت می داند باید ورود کند، منتهی دو شرط دارد:
یکی اینکه این ضرورت به تشخیص خود او باشد، نه اینکه از جانب جامعه به او تحمیل شده باشد. یعنی زن آزادانه خودش تصمیم بگیرد، خودش باشد، نه اینکه به خاطر یک سری نگاه های غلط که هویت زن را در شاغل بودن می دانند احساس کمبود کند و به سمت اشتغال بیاید. چون در این صورت به هر کاری که حتی با روحیه زنانه سازگار نیست تن میدهد تا هویت خویش را به دست بیاورد، و این اصلا مطلوب نیست.
دوم اینکه حرمت ها و خط و خطوط میان زن و مرد حفظ شود، یعنی زن و مرد به عنوان انسان در جامعه حضور یابند، نه به عنوان زن و مرد، چون جنسیت مربوط به خانه است، نه جامعه.
بنابراین گمان نکنید که تحصیل دختران یا اشتغال آنها یا فعالیت های فرهنگی و اقتصادی آنها در جامعه که آن را ضرورت دیده اند خلاف نظر اسلام است. زن باید هر عرصه ای را که از نگاه خودش و با تحلیل درست، لازم می داند ورود کند، همین اصل انقلاب ما تا حد زیادی مدیون رشادت های زنان جامعه ماست که در کنار مردان به خیابان ها آمدند.
مقام معظم رهبری به خوبی در خصوص مسئله فعالیت های زنان روشنگری فرموده اند:
«از نظر اسلام، میدان فعّالیت و تلاش علمی و اقتصادی و سیاسی برای زنان، کاملاً باز است. اگر کسی با استناد به بینش اسلامی بخواهد زن را از کار علمی محروم کند، از تلاش اقتصادی باز دارد، یا از تلاش سیاسی و اجتماعی بی نصیب سازد، به خلاف حکم خدا عمل کرده است. زنان به قدری که توان جسمی و نیازها و ضرورتهایشان اجازه میدهد، میتوانند در فعّالیتها شرکت کنند. آنها هر چه میتوانند، تلاش اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کنند. شرع مقدّس، مانع نیست. البته چون از لحاظ جسمانی زن ظریفتر از مرد است، لذا ضرورتهایی دارد. تحمیلِ کار سنگین بر زن، ظلم به زن است. اسلام این را توصیه نمیکند؛ چنان که منع هم نمیکند...
اینکه ما بگوییم «زن را از فعالیت اقتصادی و اجتماعی ممنوع کنیم»، به استنادِ نظرِ اسلام، غلط است. اسلام چنین حرفی نگفته است. اما از آن طرف، این را هم که زن را مجبور به انجام کارهای سنگین و تلاشهای دشوار اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی کنند، اسلام توصیه نکرده است. نظر اسلام، یک نظر میانه است. یعنی زن اگر فرصت و فراغت داشته باشد، بچه‌داری مانع او نگردد، شوق و علاقه و نیرو و توان جسمانی داشته باشد و بخواهد وارد فعالیتهای اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی شود، مانعی ندارد. اما اینکه او را مجبور کنند و بگویند باید حتماً شغلی بپذیری، روزی فلان قدر کار کنی تا با درآمد آن بتوانی در تأمین هزینه خانوار، سهمی به عهده بگیری، نه. این را هم اسلام از زن نخواسته است. این را هم یک نوع تحمیل بر زن به حساب میآورد...
اگر خانمها می خواهند وارد فعّالیتهای اجتماعی و سیاسی شوند، مانعی نیست. البته فعّالیت علمی، خیلی خوب است و بر سایر فعّالیتها ترجیح دارد. من به خانواده‌ها توصیه میکنم که اجازه دهند دخترهایشان درس بخوانند. مبادا پدر و مادری، از روی تعصّبِ دینی، خیال کنند که باید جلوِ دختر را بگیرند تا تحصیلات عالیه نکند! نه؛ دین چنین چیزی نگفته است. دین، برای تحصیل علم، میان دختر و پسر فرقی نمیگذارد» (1)
برای دختران پیش از ازدواج هم همین قاعده حکمفرماست، یعنی همین درس خواندن پیش از ازدواج، هدف گذاری برای عرصه هایی که روی زمین مانده، افزایش آگاهی و توانایی برای زمانی که مسئولیت در خانواده را خواهد پذیرفت، فعالیت های فرهنگی برای گسترش دین و فرهنگ در جامعه و مانند آن نمونه ای از کارهایی است که دختران ما می توانند در دوران پیش از ازدواج انجام بدهند.
پی نوشت:
1. بیانات در جمع زنان شهر ارومیه، ۱۳۷۵/۰۶/۲۸.
http://askdin.com/comment/1051931#comment-1051931