پرسش:
خداوند در حسابرسی به کسی ظلم نمی کند و شرایط انسان ها از جمله جهل آنها به احکام را در نظر می گیرد، در این صورت پس ما برای چی باید دیگران را هدایت کنیم؟ وقتی کسی را هدایت میکنیم یعنی در حقیقت یک مسئولیتی را بر دوشش می اندازیم که اگر نمی انداختیم خداوند از او توقع عمل نداشت.
پاسخ:
ببینید درست است که خدا شرایط هر کسی را برای حسابرسی در نظر می گیرد اما چند نکته وجود دارد:
نکته اول:
اینطور نیست که جهل انسان همواره موجب رهایی او از عذاب و حسابرسی باشد، بلکه اگر این جهالت ناشی از کم کاری باشد و خود انسان در این نادانی مقصر باشد مواخذه خواهد شد. بنابراین کسانی که ما با آنها روبرو می شویم و امکان هدایت آنها را داریم عمدتا از کسانی هستند که امکان دسترسی به هدایت را داشته اند و ممکن است کوتاهی کرده باشند اگرچه از این کوتاهی غافل هستند.
نکته دوم:
درست است که موانع و شرایط موجب می شود انسان مجازات نشود یا اینکه در مجازاتش تخفیف داده شود، اما اگر همین آدم با همین شرایط بتواند مسیر پیشرفت را طی کند، به خاطر این موانع و شرایط و محدودیت هایی که با آن روبرو بوده است دو برابر پاداش داده می شود.
محدودیت ها و سختی ها پاداش رفتارها را افزایش می دهد همانطور که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرموده اند: « أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ أَحْمَزُهَا؛ برترین اعمال، دشوارترین آنهاست»(1)
بنابراین اینطور نیست که جایگاه انسانی که به خاطر سختی و مانعی رشد نکرده، اگر با این موانع جنگید و رشد کرد هم تغییری نکند و در همان مرتبه باشد. مثلا کسی که در یک خانواده غیر مذهبی است خب خداوند در حسابرسی او و گناهان او تخفیف خواهد داد، اما اگر با وجود این خانواده مسیر رشد را بپیماید و انسان خوبی بشود، رفتارهای خوب او چندین برابر رفتارهای خوب کسی که در خانواده های مذهبی بزرگ شده پاداش دارد.
نکته سوم:
علاوه بر آنچه گذشت، این هدایت گری از جانب ما فقط برای او نیست، بلکه موجب رشد خود ما نیز خواهد شد. بنابراین اگر ما که توان هدایت کسی را داریم چنین نکنیم، اگرچه آن شخص مجازات نمیشود اما ما مواخذه خواهیم شد.
بخشی از وظایف انسان، وظایفش در قبال دیگران است، که امر به معروف و نهی از منکر یک جلوه از آن است، به همین خاطر اگر خداوند جامعه ای را که اهل فساد شده اند و امر به معروف و نهی از منکر را هم ترک کرده اند عذاب کند، همه را عذاب می کند: « وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصيبَنَّ الَّذينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّة(2)؛ و از فتنه اى بپرهيزيد كه تنها به ستمكاران شما نمى رسد (بلكه همه را فرا خواهد گرفت چرا كه ديگران سكوت اختيار كردند.)
پی نوشت ها:
1. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار إحياء التراث العربي، بیروت، چاپ دوم، 1403ق، ج67، ص191.
2. سوره انفال(8)،آیه 25.
http://askdin.com/comment/1051577#comment-1051577