احكام اختصاصی پیامبر(ص) در ازدواج

پرسش:

چرا قانون چند همسری برای پیامبر(صلی الله علیه و آله) متفاوت بوده؟ چرا ایشان  کنیز داشته اند؟ چرا زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله) بعد از رحلت ایشان نمیتوانستند دوباره ازدواج کنند؟ چرا پیامبر(صلی الله علیه و آله)  میتوانسته زنانی بدون پرداخت مهریه بگیرد؟

پاسخ:

به طور کلی باید نکته ای را در پاسخ عرض کنیم و آن این است که برای قضاوت در مورد یک شخصیت باید تمام ابعاد زندگی او بررسی شود، وگرنه با بررسی چند بُعد محدود و معدود از زندگی یک شخصیت نمی توان در مورد او قضاوت کرد.

به عنوان مثال قرائن متعدد از ساده زیستی پیامبر(صلی الله علیه و آله)، از رد پیشنهاد ازدواج با دختران بزرگ عرب در ازای دست برداشتن از رسالتش، از اینکه هرگز دختری از انصار نگرفت، از اینکه بعد از فتح مکه و رسیدن به قدرت ازدواج جدیدی نداشت، از اینکه تا حضرت خدیجه(سلام الله علیها) زنده بودند و پیامبر(صلی الله علیه و آله) در جوانی بودند ازدواج دیگری نداشتند، از اینکه عمده ازدواج های ایشان با زنان سالخورده بوده است، و سایر قرائن مشابه معلوم میشود که پیامبر(صلی الله علیه و آله) شخص شهوترانی نبوده است. بنابراین پاسخ این سوالات و ابهامات را باید در جای دیگری جست.

در مورد جواز داشتن بیش از چهار همسر باید توجه کنید که این برای یک مدت محدود بوده است، و مهمترین علت آن هم وصلت با قبائل برای جذب ایشان به اسلام، داشتن همسران متعدد برای وساطت ایشان میان پیامبر(صلی الله علیه و آله) و زنان امت، برخی اهداف سیاسی، و همچنین شکستن برخی سنتهای خرافی از جمله حرمت ازدواج با همسر پسرخوانده بوده است.

به همین خاطر همانطور که اشاره شد پیامبر(صلی الله علیه و آله) از انصار که مسلمان بودند و آرزو داشتند به پیامبر(صلی الله علیه و آله) دختر بدهند هرگز زنی نگرفت چرا که مصلحتی در این بین نبود، یا بعد از فتح مکه با اینکه پیامبر(صلی الله علیه و آله) به اوج قدرت سیاسی رسیده بود ازدواج جدیدی نداشت چرا که گسترش اسلام حاصل شده بود.

در مورد کنیزداری خب این یک بحث مفصل است که مکرر از آن بحث شده و پاسخ داده شده است. اما به طور کلی باید توجه کنید که اسلام و پیامبر(صلی الله علیه و آله) بنیانگذار آن نبوده اند، بلکه در آن زمان رواج داشته و اسلام آن را به عنوان یک راهکار ثانویه، محدود به اسرای جنگی کرد تا اگر امکان مبادله و آزادسازی اسرا نبود، راهی برای تربیت دینی این اسرا ساخته باشد به همین خاطر می بینید که به نهایت مراعات در حق ایشان سفارش می کند.

 و البته امکان آزادسازی یکباره تمامی بردگان که نه کار داشته اند، نه درآمد، نه اشتغالی، و نه حتی جای خواب، به مصلحت نبوده به همین خاطر پیامبر(صلی الله علیه و آله) یک روند آزادسازی تدریجی را پی گرفتند و در این مدت به رعایت رفتار نیکو با بردگان نهایت سفارش را کردند و خودشان نیز با داشتن کنیزان در عمل نحوه رفتار با کنیزان و بردگان را به مردم نشان می دادند. این الگودهی پیامبر(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) به گونه ای بود که بسیاری از امامان ما کنیززاده هستند.

اما عدم ازدواج زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله) بعد از او که اصلا چیزی نیست که منفعتی برای پیامبر(صلی الله علیه و آله) داشته باشد که شبهه یا شائبه ای پیش بیاید، ولی به هر حال حکمت آن حفظ حرمت و جایگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله) است. علاوه بر این که ازدواج دیگران با همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) و قرار گرفتن ایشان به عنوان شوهر همسر پیامبر(صلی الله علیه و آله) و احیانا به دنیا آمدن فرزندانی از همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله) زمینه سوء استفاده از این جایگاه ها و مانند آن را پدید می آورد، همانطور که عایشه به عنوان همسر پیامبر(صلی الله علیه و آله) بعدها در زمان امامت امام علی(سلام الله علیه) مشکلاتی را ایجاد کرد و موجب اختلاف میان امت شد.

در مورد ازدواج با زنان بدون مهریه هم اولا همانطور که عرض شد این ازدواج ها عمدتا با هدف پیشبرد اسلام بوده است به همین خاطر این مسئله جایز شمرده شده است، و پیشنهاد دادن آن هم بر عهده زنان گذارده شده است، نه اینکه پیامبر(صلی الله علیه و آله) بتواند چنین کاری بکند.

ثانیا این مسئله هرگز منجر به ازدواج پیامبر(صلی الله علیه و آله) با ده ها زن نشد، بلکه تمام ازدواج های پیامبر(صلی الله علیه و آله) طبق قول مشهور 9 همسر بوده است که با هم نیز نبوده است، مثلا تا زمانی که حضرت خدیجه زنده بودند اصلا ازدواج دیگری نداشتد. علاوه بر اینکه هرگز ملاک هایی چون ثروت و زیبایی را در ازدواج های پیامبر(صلی الله علیه و آله) نمی بینیم.

به هر حال مجموع قرائن زندگی ایشان به خوبی نشان میدهد که این احکام از جانب پیامبر(صلی الله علیه و آله) و برای کامجویی خود ایشان نبوده است، بلکه احکامی از جانب خداوند بوده و پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز هرگز از آنها سوء استفاده نکرده است، بلکه صرفا به عنوان ابزار دین به آن نگریسته است.

 

http://askdin.com/comment/1050849#comment-1050849