سؤال:
شیخ طوسی می‌نویسد: «اولین افرادی که اعتقاد واقفیه را مطرح ساختند، علی بن ابی حمزه بطائنی، زیاد بن مروان قندی و عثمان بن عیسی رواسی بودند که در مال دنیا طمع کردند.»
لطفاً با ذکر منبع بفرمایید در هنگام شهادت امام کاظم (علیه السلام)، این سه نفر در کدام شهرهای اسلامی ساکن بودند؟
پاسخ:
«علی بن ابی حمزه بطائنی»، اهل کوفه بوده است و «نجاشی» در رجالش، از وی با پسوند «علی بن ابی حمزه کوفی» یاد کرده است و در ترجمه وی، شهر دیگری به عنوان سکونت وی یاد نشده است.
وی نامش سالم، اهل کوفه، و از کسانی بود که از امام صادق و امام کاظم (علیهما السلام) روایت نقل کرده است و یکی از سران و ارکان گروه واقفیه بوده است. (1)
در ترجمه «زیاد بن مروان» دو شهر آمده است یکی کوفه و دیگری بغداد. وی معروف به کوفی بوده است. (2) ولی بنابر ظاهر، در بغداد نیز می‌زیسته است.
شخصی به نام «محمد بن اسلماعیل بن ابی سعید» نقل می‌کند که سؤالاتی از «مروان قندی» در بغداد و کوفه پرسیدم. (3)
در معجم الرجال و بسیاری از کتابهای رجالی آمده است که «عثمان بن عیسی» در مصر می‌زیسته است. (4)
منابع:
1. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشي، باب العين، باب علي، 249.
2. شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال، ج 7، ص 268 ـ 269، شماره 4984.
3. خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحديث، ج 12، ص 129.
4. کشی، محمد بن عمر، رجال الكشی، الجزءالأول، الجزء السادس، 466.