استمرار زوجیت بعد از مرگ یکی از زوجین

پرسش:

آیا مرگ سبب از بین رفتن پیوند زوجیت می شود؟ پس چرا برخی آثار آن مانند محرمیت باقی است و مثلا شوهر می تواند زن را غسل دهد اما برخی آثار عقد مانند حرمت ازدواج با خواهر زن، برداشته می شود؟

پاسخ:

برای تحقق هر عقدی، ارکان و پایه هایی وجود دارد و با از بین رفتن حقیقی یا قراردادی هر کدام از این مقومات و ارکان، عقد به صورت کلی بهم می خورد یا برخی آثار مهم آن، منتفی می شود. مثلا تقوم عقد نکاح به طرفین عقد (مرد و زن) و قرائت صیغه خاص ازدواج است. وقتی الفاظ عقد یا همان صیغه عقد ازدواج، توسط طرفین جاری شد، احکام و آثار خاصی به دنبال دارد مثلا آنها بر یکدیگر محرم هستند، مرد باید نفقه زن را بدهد و زن باید تمکین کند. از جمله آثار عقد این است که در صورت مرگ یکی از زوجین، دیگری از او ارث می برد. از دیگر آثار عقد که مربوط به پس از مرگ است، استمرار محرمیت است و می تواند او را غسل دهد.

بعبارتی هر چند با مرگ یکی از زوجین، یکی از پایه های عقد از بین رفته است، اما آثار آن باقی است.

اگر زن بمیرد، می توان با خواهر او ازدواج کرد، زیرا قرآن از جمع بین دو خواهر منع فرموده است: «وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلاَّ ما قَدْ سَلَفَ»، و اینکه بین دو خواهر جمع کنید مگر آنچه قبل از اسلام انجام داده اید(1). در حالیکه با موت یکی، دیگر امکان جمع و همزمانی بین دو خواهر و در نتیجه حرمت، وجود ندارد.

اما اگر عقد از طریق جاری شدن صیغه طلاق منتفی شود، از جمله آثارش این است که زوجین از یکدیگر ارث نمی برند و نسبت به هم نامحرم می شوند.