پرسش:
آیا ذکری برای آرامش و داشتن تمرکز و تقویت حافظه هست؟
پاسخ:
برای داشتن آرامش و اطمینان خاطر، موارد ذیل توصیه می شوند:
ـ ذکر و یاد خداوند
«الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوب»؛ آن ها كسانى هستند كه ايمان آورده اند، و دل هايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مى يابد!(1)
ـ خواندن آیه «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ»
«وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرا»؛ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مى كند، و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مى دهد؛ و هر كس بر خدا توكّل كند، كفايت امرش را مى كند؛ خداوند فرمان خود را به انجام مى رساند؛ و خدا براى هر چيزى اندازه اى قرار داده است.(2)
ـ آیه «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»
«عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ ... عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند تعجب می کنم از کسی که می ترسد، چرا پناه نمی برد به قول خداوند متعال که می فرماید «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»؛ [خدا ما را كافى است و او بهترين حامى ماست(3)](4)
ـ مداومت بر خواندن ذکر «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»
- «إِذَا حَزَنَكَ أَمْرٌ فَقُلْ سَبْعَ مَرَّاتٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِ الْعَظِيمِ فَإِنْ كُفِيتَ وَ إِلَّا أَتْمَمْتَ سَبْعِينَ مَرَّةً»؛ زمانی که از چیزی ناراحت و محزون بودی، هفت مرتبه بگو «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِ الْعَظِيمِ»، اگر کفایت نکرد، ادامه بده تا هفتاد مرتبه.(5)
- «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا قَالَ الْعَبْدُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَقَدْ فَوَّضَ أَمْرَهُ إِلَى اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ يَكْفِيَهُ»؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: زمانی که بنده ای بگوید «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» کارش را به خدا سپرده است و حقی است بر خداوند تا او را کفایت کند.(6)
- «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ إِذَا قَالَ الْعَبْدُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَائِكَةِ اسْتَسْلَمَ عَبْدِي اقْضُوا حَاجَتَهُ»؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: زمانی که بنده ای بگوید «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» خداوند متعال به ملائکه می فرماید بنده من تسلیم امر من شد، حاجتش را برآورده کنید.(7)
اما برای تمرکز و تقویت حافظه
از پيامبر اكرم (صلى اللَّه عليه و آله) روايت شده كه به امير المؤمنين (عليه السلام) فرمودند: هر گاه خواستى هر چه را كه مى شنوى و مى خوانى حفظ كنى، اين دعا را در تعقيب تمام نمازها بخوان:
«سُبْحَانَ مَنْ لَا يَعْتَدِي عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ، سُبْحَانَ مَنْ لَا يَأْخُذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَابِ، سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِيمِ، اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِي قَلْبِي نُوراً وَ بَصَراً وَ فَهْماً وَ عِلْماً إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»؛ پاک و منزّه است خداوندى كه بر اهل مملكت خود ستم و تجاوز روا نمى دارد، و منزّه است خدايى كه اهل زمين را به انواع گوناگون عذاب، نمى گيرد، پاک و منزّه است خداوند رئوف مهربان. خداوندا، در قلب من نور و بصيرت و فهم و آگاهى قرار ده، براستى كه تو بر هر چيز توانايى.(8)
سزاوار است کسی که حافظه اش ضعیف است، هر روز بعد از نماز صبح و قبل از این که با کسی سخن بگوید، این ذکر را بخواند: «يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ فَلَا يَفُوتُ شَيْئاً عِلْمُهُ وَ لَا يَئُودُهُ»(9)
کسی که فراموشی اش زیاد است، شایسته است صبح ها مراقبت کند بر خواندن آیه شریفه: «رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ»
و پس از آن بگوید: «اللَّهُمَ لَا تُنْسِنِي مَا أَقْرَأُ فِي هَذَا الْيَوْمِ فَإِنَّكَ قُلْتَ سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى» در این صورت، در آن روز، دچار فراموشی نمی شود.(10)
در نقل دیگری آمده کسی که شیطان او را به فراموشی می اندازد، دست بر پیشانی اش بگذارد و بگوید:
«صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مُذَكِّرَ الْخَيْرِ وَ فَاعِلَهُ وَ الْآمِرَ بِهِ، ذَكِّرْنِي مَا أَنْسَانِيهِ الشَّيْطَانُ» انشاء الله خداوند به یادش می آورد.(11)
هم چنین قرائت قرآن و خواندن آیت الکرسی نیز باعث تقویت حافظه می شوند.(12)
نکته:
همه چیز، ذکر تنها نیست بلکه نوع تغذیه و مهم تر از آن، ممارست و تمرین نیز در این زمینه بسیار مؤثر و لازم هستند.
پی نوشت ها:
1. رعد: 13/ 28.
2. طلاق: 65/ 2و3.
3. آل عمران: 3/ 173.
4. ابن بابويه، من لا يحضره الفقيه، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ـ قم، 1413ق، چاپ دوم، ج 4، ص 392، ح 5835.
5. منسوب به على بن موسى ـ امام هشتم (عليه السلام)، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا (عليه السلام)، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)، ناشر: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام) ـ مشهد، 1406ق، چاپ اول، ص 393.
6. برقى، المحاسن، محقق/مصحح: محدث، ناشر: دار الكتب الإسلامية ـ قم، 1371 ق، چاپ دوم، ج 1، ص 42.
7. همان.
8. ابن طاووس، على بن موسى، فلاح السائل و نجاح المسائل، ناشر: بوستان كتاب ـ قم، 1406ق، چاپ اول، ص 168.
9. كفعمى، المصباح للكفعمي(جنة الأمان الواقية)، ناشر: دار الرضي(زاهدي) ـ قم، چاپ 1405ق، چاپ دوم، ص 199.
10. همان.
11. همان.
12. همان، ص 200.
http://askdin.com/comment/1047314#comment-1047314