سؤال:
در قرآن حکم روزه را بیان کرده و گفته از طلوع فجر تا شب است. در بسیاری از نقاط زمین و به ویژه در تابستان، طول روز بسیار طولانی می‌شود، به طوری که عمل به این کار، با عقل جور در نمی‌آید. آیا حدیث خاصی برای این مورد، داریم؟ من حکم روزه این افراد را نمی‌دانم؛ اما چون خداوند می‌فرماید: «یرید الله بکم الیسر» به طور قطع، برای آن حکمی اندیشیده شده است.
در این شرایط با تغییر شرایط جغرافیایی، حکم فقهی مخالف نص صریح این آیه (نه نص صریح قرآن، به دلیل «یرید الله بکم الیسر») درآمده است؟ این معیار را چه کسی تعیین می‌کند؟
۱. از کجا می‌فهمند این حکم عسر و حرج است؟
۲. از کجا می‌فهمند طول روز به طور دقیق، از چند ساعت بیشتر که بشود، مصداق عسر و حرج می‌شود؟
۳. از کجا می‌فهمند روزه گرفتن در تابستان، برای افراد شهرنشین این زمان که بنیه جسمی‌شان مثل قدیم نیست، مصداق عسر و حرج نیست؟
۴. از کجا می‌فهمند احکام دیگر قرآن، با تغییر شرایط زمان و مکان الآن مصداق عسر و حرج نیستند؟
پاسخ:
آن چه مسلم است، زمان روزه، از اذان صبح تا مغرب است و مقدار این زمان در فصول مختلف و مکان جغرافیایی متفاوت می‌شود؛ ولی حکم روزه، تغییر نمی‌کند البته هر گاه مکلف، دچار حرج و مشقت به واسطه روزه گرفتن شد، مى‌تواند افطار کند و احتياط، اين است که در ماه رمضان، به مقدار ضرورت، افطار کرده و در بقيه روز، امساک نمايد و بعدها در صورت توان، قضاء نماید. تشخیص موارد عسر و حرج، بر عهده خود مکلف است. (1)
منبع و مأخذ:
1. رساله مراجع، احکام روزه.