پرسش:
آیا فقط خود خدا میتواند فکر آدم ها رو بخواند یا اجنه و شیطان هم میتوانند؟ شیوخی که علم غیب دارند به اذن خدا ناخودآگاه گاهی فکر می خوانند یا هر وقت بخواهند میشود؟
پاسخ:
اگرچه تصریحی درخصوص این موضوع در آیات و روایات مشاهده نشد اما شواهدی بر این امر می توان یافت. به عنوان مثال همین وسوسه های شیطانی در درون انسان که بارها قرآن و روایات از آن سخن گفته اند نشان میدهد که اجنه و شیاطین می توانند از ذهن انسان آگاه باشند که به چه چیزی می اندیشد و انسان را از آن بازداشته یا اگر کار بدی است ترغیب کنند. به عنوان نمونه قرآن کریم می فرماید: «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْر؛ شیطان فقر را به شما وعده می دهد[تا شما را از انفاق بازدارد].(1) یا می فرماید: «زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُم؛ شیطان اعمال آنها را در نگاهشان زینت داد.(2)
طبیعتا وعده دادن یعنی ایجاد فکر در درون انسان، و همچنین زینت دادن اعمال در ذهن انسان اتفاق می افتد. و اگر آگاهی از افکار نباشد وسوسه معنا ندارد.
اما با این حال نمی توان گفت که شیاطین همه جا و به همه افکار انسان آگاه هستند. اطلاعات ما در این زمینه اندک است اما شاید بتوان استثنائاتی یافت، حداقل در مورد انبیاء همانطور که شیاطین نتوانستند از مرگ حضرت سلیمان(علیه السلام) آگاه شوند و علی رغم اینکه حضرت سلیمان وفات کرده بود اما چون به عصا تکیه داده بود گمان می کردند زنده است و برای او کار می کردند تا عصای آن حضرت را موریانه خورد و وقتی حضرت سلیمان(علیه السلام) افتاد شیاطین فهمیدند که او از دنیا رفته است.(3)
بنابراین جای نگرانی نیست، وقتی انسان خدایی را دارد که قدرتی فراتر از او نیست و همچنین اینکه اجنه و شیاطین به دنبال تحریک و وسوسه انسان هستند، و قرار نیست از افکار انسان سوء استفاده کنند، انگیزه ای برای این کار یا مداخله در زندگی انسان ندارند، کار آنها وسوسه است.
در مورد آگاهی اولیای الهی نیز باید توجه بفرمایید قطعا آگاهی هر شخصی از غیب در گرو اذن الهی است نه خواست آن شخص. اما باید بدانید که اراده الهی قاعده مند و ضابطه مند است، اینطور نیست که خدا هر بار در هر موقعیت نعوذبالله بنشیند فکر کند که اینجا اجازه بدهم فلانی از درون شخص کناری آگاه شود یا خیر! بلکه ضوابطی دارد که ثابت هستند، مثلا وقتی شخص با ریاضت به مرتبه خاصی رسید و همچنین مظهر و تجلی ستاریّت خدا شد میتواند برخی حقایق را ببیند، به همین خاطر در سیره برخی عرفا آمده است که وقتی به مسجد کوفه می رفت موفق به کشف و شهود میشده و باطن دیگران را میدید.
پی نوشت ها:
1. بقره:268/2.
2. عنکبوت:38/29.
3. ر.ک: سبأ:14/34.
http://askdin.com/comment/1042345#comment-104234