پرسش:
مهمترین انحرافات تاریخی پس از پیامبر (صلی الله علیه و اله) چه بود؟
پاسخ:
1.تشکیل سقیفه، غصب خلافت
یکی از انحرافات بسیار مهم تاریخی و عقیدتی که به جرات میتوان گفت ریشه همه بدبختی های جهان اسلام است موضوع غصب خلافت و مسئله امامت است. غصب خلافت در جریان حضور انصار و سه نفر از مهاجرین در سقیفه بنی ساعده در مدینه شکل گرفت.(1)
نادیده گرفتن حق حضرت علی (علیه السلام) در جانشینی پیامبر (صلی الله علیه و اله) ریشه در کینه، حسادت، سنتهای جاهلی، عدم عمق ایمان در وجود تازه مسلمانان، فراموشی غدیر، فراموشی حدیث منزلت و... داشت.
اگر چه این موضوع یک انحراف تاریخی بود اما این انحراف در بستر آموزه ها و اعتقادات کلامی رشد کرد و به عنوان یک جریان جدا شده از بدنه اسلام واقعی که همان خط تشیع بود، مذهب اهل سنت را به وجود آورد. این موضوع باعث شد انحرافات تاریخی دیگری به وجود اید.
بنابراین یکی از انحرافات بزرگ تاریخی تشکیل سقیفه بنی ساعده و فراموشی غدیر و غصب خلافت بود.
2.غصب فدک
اما انحراف تاریخی دیگر غصب فدک بود.(2) فدک باغ و بستانِ آبادی بود که سرشار از نخلهای خرما و چشمه های فراوان آب بود.(3) فدک در جریان جنگ خیبر بدون درگیری و نزاع و نبرد به دست مسلمانان افتاد(4)
طبق ایه قرآن از آن پیامبر (صلی الله علیه و اله) است. آیه فى ء مى گوید: «ما أفاءالله على رسوله من اهل القرى فلله و للرسول و لذى القربى و الیتمى والمسکین و ابن السبیل کى لا یکون دولة بین الاغنیاء منکم و ما اتکم الرسول فخذوه و ما نهکم عنه فانتهوا و اتقواالله ان الله شدید العقاب.»(5)
آن چه خدا از مال و زمین مردم آبادیها به پیامبرش باز گردانید از آن خدا و پیامبر و خویشاوندان و یتیمان، و مستمندان و در راه ماندگان است تا میان توانگرانتان دست گردان نباشد. و آن چه را پیامبر (صلی الله علیه و اله) براى شما آورد بگیرید و اجرا کنید و از آن چه شما را باز داشت، باز ایستید، و ازخدا پروا کنید، که خدا سخت کیفر است.
پیامبر (صلی الله علیه و اله) فدک را طبق دستور الهی «وآت ذی القربی حقه» (6) به دخترش حضرت زهرا (سلام الله علیها) بخشید اما مخالفین، عمال و کارگزاران حضرت زهرا (سلام الله علیها) را از فدک اخراج نموده و طبق حدیث جعلی از قول پیامبر «نحن معاشر الانبیاء لا نورث»(7) فدک را غصب نمودند.
در حقیقت خلفا دو هدف را دنبال میکردند اول اینکه از لحاظ سیاسی دست بنی هاشم را از حکومت خلع کنند دوم اینکه از لحاظ اقتصادی آنان را در مضیقه قرار دهند.
3.هجوم به خانه فاطمه زهرا سلام الله علیها
یکی دیگر از انحرافات تاریخی پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و اله) هجوم به خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ضرب و شتم ایشان است.(8) این موضوع در منابع مهم شیعه و سنی با فراز و فرود مواجه است. ابوبکر یکی از آرزوهایش در روزهای آخر عمر این بود که ای کاش متعرض خانه فاطمه (سلام الله علیها) نمیشدم.(9)
انحراف بزرگی که در این جریان به وجود آمد علاوه بر هتک حرمت خاندان پیامبر،(صلی الله علیه و اله) اخذ بیعت به زور و به اجبار از امیرالمومنین علی (علیه السلام) بود.(10)
این عملکرد خلفا، بیعت ستاندن به اکراه از هر کس و لو اهل بیت عصمت و طهارت را موجه و قانونی و شرعی قلمداد مینمود کما اینکه سنتی شد در بین برخی از علمای اهل سنت که بیعت با حاکم جور و تبعیت از او را لازم میدانست حتی اگر حاکم جامعه اسلامی باشد. (11)
اگر چه در منابع اهل سنت تصریح به شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) با هجوم به خانه ایشان نشده است اما از کنار هم قرار دادن مجموع گزارشات اهل سنت و شیعه به این موضوع می توان رسید که شهادت دختر پیامبر (صلی الله علیه و اله) بر اثر هجوم به خانه و بیعت ستاندن و هتک حرمت و ضرب و شتم و شهادت حضرت محسن (علیه السلام) به وجود آمده است. این موضوع هم یکی از وقایع بسیار تلخ تاریخ است که انحراف تاریخی را به دنبال داشت.
4. منع کتابت و نقل حدیث
یکی دیگر از انحرافات تاریخی که ضربه های جبران ناپذیری را بر پیکر اسلام وارد نمود منع کتابت و نقل حدیث پیامبر (صلی الله علیه و اله) بود. با اینکه پیامبر (صلی الله علیه و اله) مردم را به نقل و کتابت حدیث توصیه مینمود.(12) اما پس از اینکه حق حضرت علی (علیه السلام) نادیده گرفته شد و خلافت غصب شد شیخین طرحی را اجرا نمودند که نقل و کتابت حدیث برچیده شود. ابوبکر در دوره کوتاه حکومت خویش احادیث فراوانی را از بین برد. (13) عمر بن خطاب فرمانداران خود را از نقل حدیث منع نموده توجه آنان را به قرآن سوق میداد.(14)
با این حال برخی از اصحاب به نقل و کتابت حدیث مبادرت می ورزیدند که خلیفه دوم آنان را زندانی نمود.(15)
ممنوعیت کتابت حدیث تا دوره عمر بن عبدالعزیز (۶۳-۱۰۱ق) هشتمین خلیفه اموی ادامه داشت. او نامه‌ای به ابوبکر بن حزم حاکم مدینه نوشت و از او خواست احادیث پیامبر (صلی الله علیه و اله) را بنویسد؛ چرا که بیم آن می‌رود علم و اهل آن از میان برود.(16)
5. تجاوز به همسر مالک بن نویره
یکی دیگر از انحرافات تاریخی پس از پیامبر (صلی الله علیه و اله) که در زمان ابوبکر اتفاق افتاد، کشته شدن مالک بن نویره به دست خالد بن ولید بود. مالک حاضر به بیعت با ابوبکر نشد لذا خلیفه اول خالد را با عده ای به سوی مالک بن نویره فرستاد با اینکه ابوبکر سفارش کرده بود که اگر آنها اذان گفته و نماز خواندند با انان نجنگید ولی خالد به دنبال کشتن مالک بود.
مالک همسر زیبایی داشت و خالد به طمع همبستر شدن با او دستور داد سر از بدن مالک جدا کنند و همان شب با همسر مالک همبستر شد. سر جدا شده مالک را زیر دیگ غذا به جای هیزم استفاده نمودند. و همه اموال غارت و افراد اسیر شدند.
زمانی که آنان به مدینه برگشتند عمر از عملکرد خالد بسیار عصبانی بود و او را به رجم و سنگسار تهدید نمود. حتی از ابوبکر درخواست نمود خالد را به قتل برساند زیرا هم مالک را کشته و هم با همسر او همخواب شده اما ابوبکر گفت خالد اجتهاد کرده و با این حال خطا نموده است. این شد یک اصل مسلمی که اگر کسی خطایی نمود با توجیه اجتهاد کردن چشم از خطای او پوشیده شود. (17)
پی نوشت:
1.دینوری، ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، محقق: شیری، علی، دار الاضواء، ۱۴۱۰ق، بیروت، ج 1 ص 22
2. شیخ مفید، المقنعة، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق، قم، ص۲۸۹ و ۲۹۰.
3. یاقوت حموی، معجم البلدان، ، دارصادر، ۱۹۹۵ق، بیروت، ج۴، ص۲۳۸
4. طبری، تاریخ الامم و الملوک، به تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، بی‌تا
5.حشر 7
6.اسراء 26
7. صحيح مسلم، مسلم بن الحجاج، دار إحياء التراث العربي بيروت، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، ج3، ص378
8.صدوق، معانی الاخبار، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۷۹ش، قم ص 206
9. تاریخ طبری، ج 3 ص 430
10. صدوق همان
11. شرح صحیح البخاری، ج۱۰، ص۸، تحقیق:ابوتمیم یاسر بن ابراهیم، ناشر:مکتبة الرشد - السعودیة/ الریاض، الطبعة:الثانیة، ۱۴۲۳ ه - ۲۰۰۳ م.
12. سنن ابی داوود ج 3 ص 318
13. متقی هندی، کنزالعمال، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۱ق، بیروت، ج 10 ص 285
14. تاریخ طبری، ج 4 ص 204
15. ذهبی، تذکرة الحفاظ، دارالکتب العلمیه، 1419ق، بیروت، ج 1 ص 12،
16. صحیح بخاری، دارالطوق النجاة، 1422ق، بیروت، ج 1 ص 33
17. ابن الاثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، تحقیق: خلیل مأمون شیحا، دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۲۲ق، ج 4 ص 40