پرسش:
آیا برای کم خوابیدن، آیه یا دعایی داریم؟
پاسخ:
مطالبی در این زمینه خدمتتان عرض می شود:
دعای خاصی در خصوص این که اگر کسی بخواند، کم خواب می شود، نیافتم.
آن چه در روایات توصیه شده است، پرهیز از پُرخوابی است.
اسلام توصیه نمی کند انسان کمتر از مقدار مورد نیازش بخوابد، بلکه توصیه می کند پرخوابی نداشته باشد تا از مسائل معنوی و روحانی بُعد انسانی، عقب نماند. لذا مراد از کم خوابی، خوابیدن کمتر از مقدار مورد نیاز، نیست.
اگر کسی پرخواب است و از این جهت نگران است، ابتدا باید به دنبال عوامل آن باشد تا با برطرف کردن آن ها، بتواند زمینه کمتر خوابیدن را فراهم سازد.
پرخوری، کسالت و تنبلی، فعالیت بدنی کم، اختلال در سلامت بدن، اضطراب و ... می توانند موجب پرخوابی شوند، که هر کدام را باید به روش متناسب خود، پیگیری و درمان نمود.
به عنوان مثال، از عوامل مؤثر پرخوابی، پرخوری است:
«كَثْرَةُ النَّوْمِ يَتَوَلَّدُ مِنْ كَثْرَةِ الشُّرْبِ وَ كَثْرَةُ الشُّرْبِ يَتَوَلَّدُ مِنْ كَثْرَةِ الشِّبَعِ وَ هُمَا يُثَقِّلَانِ النَّفْسَ عَنِ الطَّاعَةِ وَ يُقْسِيَانِ الْقَلْبَ عَنِ التَّفَكُّرِ وَ الْخُشُوعِ»؛ زياد خوابيدن از آب خوردن زياد ناشى شود، و آب زياد خوردن نيز از پر خورى سر مى گيرد، و هر دو موجب مى شوند بر سنگين شدن انسان در مقابل قيام بر طاعات و عبادات، و بر قساوت و سخت شدن قلب از براى تفكر و خشوع پيدا كردن. (1)
وقتی علت، شناخته شود، درمان هم آسانتر می شود.
مطلب دیگر؛
همان طور که عرض شد، دعای خاصی برای کم خوابی نیافتم؛ البته روایاتی داریم که خواندن دعا یا آیه خاصی را برای خواب نماندن و بیدار شدن در زمان خاصی، آموزش داده اند، مانند:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَرَادَ شَيْئاً مِنْ قِيَامِ اللَّيْلِ وَ أَخَذَ مَضْجَعَهُ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَا تُؤْمِنِّي مَكْرَكَ وَ لَا تُنْسِنِي ذِكْرَكَ وَ لَا تَجْعَلْنِي مِنَ الْغَافِلِينَ أَقُومُ سَاعَةَ كَذَا وَ كَذَا إِلَّا وَكَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَكاً يُنَبِّهُهُ تِلْكَ السَّاعَةَ»؛ امام صادق (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) نقل می کنند: هر کس که بخواهد شب برای عبادت برخیزد؛ چون در بستر خود خوابید بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَا تُؤْمِنِّي مَكْرَكَ وَ لَا تُنْسِنِي ذِكْرَكَ وَ لَا تَجْعَلْنِي مِنَ الْغَافِلِينَ أَقُومُ سَاعَةَ كَذَا وَ كَذَا» بار خدایا! مرا از مکرِ خود آسوده مدار، یاد خودت را از خاطرم مبر و مرا در گروه غافلان قرار مده، من در فلان ساعت برخیزم [به جای کذا و کذا، ساعت بیدار شدنش را بگوید]. خدای متعال برای او فرشته اى می گمارد که او را همان ساعت بیدار کند.(2)
هم چنین در روایت آمده:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ أَحَدٍ يَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ عِنْدَ النَّوْمِ إِلَّا تَيَقَّظَ فِي السَّاعَةِ الَّتِي يُرِيد»؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هیچ کس نیست که (آیه) آخر سوره کهف را هنگام خوابیدن بخواند، مگر این که در هر ساعتى که بخواهد از خواب بیدار شود.(3)
آیه آخر سوره کهف: «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً»(4)
پی نوشت ها:
1. مصباح الشريعة، منسوب به امام صادق(علیه السلام)، ناشر: اعلمى ـ بيروت، 1400 ق، چاپ اول، ص 45.
2. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 2، ص 540، ح 18.
3. همان، ح 17.
4. کهف: 18/ 110.