پرسش:
با توجه به آیه 5 سوره توبه، که در باره کشتن کافران است، چرا باید کسی که عقیده ما را قبول ندارد، به مرگ تهدید کنیم؟ این کافران چه کسانی هستند؟ آیا آیه به همه کافران اشاره دارد یعنی حتی آنانی که آسیبی به مسلمانان نمی رسانند؟
پاسخ:
با ترسیم و معرفی فضای نزول آیات ابتدایی سوره توبه، خیلی از شبهه ها برطرف می شود:
1. آیات ابتدایی سوره توبه، در خصوص مشرکان و بت پرستان است، لذا شامل اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان) نمی شود.
2. بت پرستی، نه آیین و مذهب است و نه یک مکتب عاقلانه؛ بلکه یک روش موهوم و خرافی است و برای ادیان، خطرناک و مفسده آور است.
3. مشرکان و مسلمانان در عهد و پیمان بودند؛ البته این عهد و پیمان مربوط به زمانی بود که مسلمانان ضعیف بوده ولی مشرکان قوی بودند و عهد و پیمان را بر مسلمانان تحمیل و اجبار کرده بودند.
4. شواهد و قرائنی آشکار شده بود که مشرکان آماده و منتظر فرصت هستند تا پیمان و عهد خود را نقض کرده و به مسلمانان حمله کنند.
5. مسلمانان اکنون قوی شده و می توانند در برابر بت پرستان بایستند.
6. دستور الهی آمد و اعلام برائت و دوری از مشرکان را بیان فرمود. «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكين»(1)
7. به بت پرستان، چهار ماه مهلت داده شد تا از آن منطقه خارج شوند. «فَسيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ»(2)
8. در صورت توبه و بازگشت از شرک و بت پرستی، آن ها پذیرفته شده و جزیی از مسلمانان محسوب می شدند. لذا توبه برای آن ها بهتر است. «فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ»(3)
9. مشرکانی که هنوز مدت عهد و پیمان آن ها باقی مانده بود و با دشمن بر علیه مسلمانان، متحد نشدند، عهد و پیمان آن ها پابرجا بود و تا پایان آن مدت، مهلت داشتند. «إِلاَّ الَّذينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئاً وَ لَمْ يُظاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ»(4)
10. مسلمانان پس از اتمام ماه های حرام، در مقابل مشرکینی که به دنبال شکستن عهد و پیمان بوده و مهلت چهار ماه آن ها هم تمام شده است، چهار گزینه برای برخورد با مشرکان داشتند: بستن راه ها، محاصره کردن، اسیر گرفتن، کشتن. «فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ»(5)
نکته: پس فقط کشتن نبوده است بلکه کشتن، یکی و آخرین راه مقابله با بت پرستان بوده است.
11. با این حال، همین مشرکان هم اگر توبه کنند، پذیرفته شده و مانند سایر مسلمانان هستند و راه برای آن ها باز می شود. «فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ فَخَلُّوا سَبيلَهُمْ»(6)
12. با این حال اگر توبه هم نکردند ولی ای پیامبر! اگر کسی از مشرکین به تو پناه آورد، به او پناه بده تا سخن خدا را بشنود، سپس او را به محل امنش برسان. «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ»(7)
13. ای پیامبر! مشرکان و بت پرستانی که در کنار مسجدالحرام با تو عهد و پیمان بستند، تا موقعی که بر عهد خود وفادار هستند، تو هم بر عهد با آن ها وفادار باش. «إِلاَّ الَّذينَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَكُمْ فَاسْتَقيمُوا لَهُمْ»(8)
14. اگر توبه کنند و نماز به پا دارند، آن ها برادر دینی شما هستند. «فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّين»(9)
15. اگر پس از عهد و پیمان، عهدشان را شکستند، با آن ها بجنگید. «وَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا في دينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ»(10)
پی نوشت ها:
1. توبه: 9/ 1.
2. توبه: 9/ 2.
3. توبه: 9/ 3.
4. توبه: 9/ 4.
5. توبه: 9/ 5.
6. توبه: 9/ 5.
7. توبه: 9/ 6.
8. توبه: 9/ 7.
9. توبه: 9/ 11.
10. توبه: 9/ 12.