پرسش: چرا حتی مومنین دوره پیامبر(ص) هم گاهی ایمانشان به لرزه می افتاد؟ منظور بنده این است که با وجود آیات قرآن چرا هم چنان راه شک باز است؟ مثلا در قرآن کریم آمده: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ در حقيقت، مؤمنان كسانى‌اند كه به خدا و پيامبر او گرويده و [ديگر] شكّ نياورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد كرده‌اند؛ اينانند كه راستكردارند».(حجرات/15) چرا انسان بین شک و یقین قرار میگیرد؟ اینکه اگر تمامی انسان ها دلشان مطمئن شود که وعده های قرآن حق است و شروع به خودسازی کنند،چه عیبی دارد؟ حتما باید یک عده رفوزه شوند تا شاگرد های زرنگ به چشم بیایند؟
پاسخ: شک دارای انواع و اقسامی است که هر یک ممکن است تحت تاثیر عوامل خاصی گریبانگیر انسان شود. یک نوع شک، شک ابتدائی است که در حین رویارویی با شبهات و سوالات مختلف ذهن را به خود درگیر می کند. این شک در صورتی که مقدمه و گذرگاه رسیدن به یقین قرار گیرد کاملا پسندیده و بجا است. چراکه تشخیص حق و تثبیت آن به وسیله تردد و نوسان ذهن در میان گزینه های مختلف امکان پذیر است. چنین تردیدی برای هر مومنی ممکن است به صورت مقطعی حاصل شود. اما با تفکر، تعقل و تقوی قدرت بر راهیابی پیدا میکند و به ارامش حاصل از اطمینان دست پیدا خواهد کرد.
شکل گیری ایمان در قلب مومن و استحکام و تداوم آن نیازمند مولفه هایی است که برخی از آن ها حصولی و برخی تحصیلی است. یعنی برخی از آنها وجود دارد و برخی باید کسب شود. وجود و ثبوت ذات لایزال الهی و به ودیعه گذاری دستمایه های فطری و فکری برای شناخت خداوند متعال از مقدمات حصولی ایمان است. اما پذیرش قلبی این واقعیت و التزام عملی به لوازم آن مقدمه تحصیلی ایمان و ثبات آن است.
ایمان حاصل کشش و کوششی در میان بنده و خداوند متعال است. کششی از سوی خدا و کوشش از سوی بنده. خداوند متعال از آنچه بنده را به ایمان نزدیک میکند فروگذار نکرده است. اما در عین حال کسی را به ایمان مجبور ننموده است و مسیر اختیار را برای انتخاب ضلالت از هدایت باز گذاشته است.