پرسش: چند روزی هست که فکرم مشغول است. نمیدانم چی غلطه چی درست؟ احساس میکنم از اول باید احکام بخوانم. خیلی تو عبادت هایم سخت گیر شده ام. اسلام احکام را راحت گرفته اما من خودم اگر راحت بگیرم احساس گناه میکنم. نمیدانم چه کار کنم. احساس میکنم عبادت هایم اجباری شده. مثلا اگر وقت نماز خسته یا گرسنه یا خواب آلود باشم باید حتما نماز اول وقت بخوانم.
پاسخ: پرسشگر گرامی آسان بودن احکام با بی اهمیتی به احکام متفاوت است. اینکه احکام و عبادات برای شما آسان باشد به معنای بی اهمیتی شما به احکام دینی نیست. همانطوری که گفتید احکام دینی آسان و متناسب با موقعیت های مختلف زندگی دارای انعطاف و تناسب است. در این باره به روایتی از امیرالمومنین(علیه السلام) توجه کنید:
«أَيُتَوَضَّأُ مِنْ فَضْلِ وَضُوءِ جَمَاعَةِ الْمُسْلِمِينَ أَحَبُّ إِلَيْكَ أَوْ يُتَوَضَّأُ مِنْ رَكْوٍ أَبْيَضَ مُخَمَّرٍ فَقَالَ لَا بَلْ مِنْ فَضْلِ وَضُوءِ جَمَاعَةِ الْمُسْلِمِينَ فَإِنَّ أَحَبَّ دِينِكُمْ إِلَى اللَّهِ الْحَنِيفِيَّةُ السَّمْحَةُ السَّهْلَة؛ از امير المؤمنين (عليه السلام) پرسيدند: آيا وضو ساختن از آب حوضى كه مسلمانان در وضو از آن استفاده میكنند نزد شما بهتر است يا از ظرف بسيار تميز و سر بسته (دست نخورده)؟ حضرت فرمود: نه، بلكه از همان حوضى كه مسلمانان وضو میگيرند بهتر است. زيرا بهترين و محبوبترين دين، نزد خداوند همان دین حنيف است كه هم دور از افراط و تفريط و هم آسان است».(1)
بنابراین اگر احساس کردید انجام احکام و تکالیف شرعی به حدی برای شما دست و پاگیر و سخت شده است که آرامش را از شما گرفته باید بدانید که از مسیر صحیح احکام دینی فاصله گرفته اید و تحت تاثیر وسواس درونی و یا وسوسه شیطان قرار گرفته اید.
فضیلت نماز اول وقت هر فرد با ایمانی را ترغیب میکند که به آن مقید شود و خود را عادت دهد. اما اگر در عین حال در موارد خاصی نتوانست در اول وقت، نماز با حضور قلبی داشته باشد میتواند برای برطرف شدن خستگی و به دست آوردن نشاط و حضور قلب، نماز را از اول وقت به تاخیر بیندازد. البته نباید این مسئله برای او عادی و عادت شود.
عبادت و بندگی ما باید آمیخته ای از ترس و امید باشد. اما اگر تنها ترس از عذاب و عقاب در میان باشد شوق و نشاط از عبادت رخت می بندد.
پی نوشت:
1. ابن بابويه، محمد بن على(381 ق)، من لایحضره الفقیه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج1، ص12.