سؤال:
در آیه 101 سوره نساء ذکر شده است: «اگر در مسافرت هستید، بر شما ترسی نیست که نمازهایتان را شکسته بخوانید زمانی که کافران شما را به رنج اندازند»، با توجه به این آیه، زمانی باید نماز شکسته خوانده شود که فرد هم در مسافرت باشد و هم توسط کافران تعقیب شود. (هر دو در یک شرط شرط گفته شده و به صورت جداگانه ذکر نشدند)، ولی در حکم مراجع هست که اگه فرد تو مسافرت باشه، باید نمازهای خود را شکسته بخواند و همچنین هست که اگه در میدان جنگ باشد، باید نمازهای خود را شکسته بخواند (به صورت دو شرط جداگانه بیان شده)، آیا این برداشت اشتباه است؟ یا این که جریان چیز دیگه‌ای هست؟
پاسخ:
بله درست است در اينجا سؤالى پيش مى‌آيد و آن اين كه در آيه فوق مسأله نماز قصر، مشروط به ترس از خطر دشمن شده است، در حالى كه در مباحث فقهى مى خوانيم نماز قصر يک حكم عمومى است و تفاوتى در آن ميان سفرهاى خوفناک يا امن و امان نیست، روايات متعددى كه از طرق شيعه و اهل تسنن در زمينه نماز قصر وارد شده است نيز اين عموميت را تأييد مى‌كند.
در پاسخ این سوال حضرت آیت الله مکارم در تفسیر نمونه ذیل همین آیه فرموده است:
ممكن است مقيد ساختن حكم قصر به مسئله خوف به خاطر يكى از چند جهت باشد:
الف) اين قيد ناظر به وضع مسلمانان آغاز اسلام است و به اصطلاح قيد غالبى است ، يعنى غالبا سفرهاى آنها توام با خوف بوده و همانطور كه در علم اصول گفته شده قيود غالبى مفهوم ندارند، چنان كه در آيه «و ربائبكم اللاتى فى حجوركم» (دختران همسرانتان كه در دامانتان بزرگ مى شوند بر شما حرامند).
نيز با همين مسئله روبرو مى شويم زيرا (دختران همسر) مطلقا جزء محارمند، خواه در دامان انسان بزرگ شده باشند يا نه، ولى چون غالبا زنان مطلقه‌اى كه شوهر مى‌كنند جوان هستند و فرزندان خردسالى دارند كه در دامان شوهر دوم بزرگ مى‌شوند قيد فى حجوركم (در دامانتان ) در آيه مزبور ذكر شده است.
ب) بعضى از مفسران معتقدند كه مسأله نماز قصر نخست به هنگام خوف (طبق آيه فوق ) تشريع شده است، سپس اين حكم توسعه پيدا كرده و به همه موارد عموميت يافته است.
ج) ممكن است اين قيد، جنبه تاكيد داشته باشد يعنى نماز قصر براى مسافر همه جا لازم است اما به هنگام خوف از دشمن تأكيد بيشترى دارد.
و در هر حال شک نيست كه با توجه به تفسير آيه در روايات فراوان اسلامى نماز مسافر اختصاصى به حالت ترس ندارد و به همين دليل پيامبر اکرم (صلى اللّه عليه و آله) نيز در مسافرت‌هاى خود و حتى در مراسم حج (در سرزمين منى) نماز شكسته مى‌خواند.
دیدگاه جدیدی بگذارید