پرسش:
صیحه آسمانی که از نشانه های ظهور است، آیا صحیح است که چهار ماه قبل از ظهور و در شب بیشتم ماه رمضان واقع می شود؟
پاسخ:
در این روایات آمده که صیحه آسمانی در ماه مبارک رمضان است ولی هیچ کدام مدت معین نکرده اند که مثلا اگر قبل از ظهور است، چه مدت مانده تا ظهور، و یا اگر هنگام ظهور یا بعد از ظهور است، چه مدت مانده تا قیام و برقراری حکومت عدل الهی.
به این روایات توجه فرمایید:
«... إِنَّ قُدَّامَ هَذَا الْأَمْرِ خَمْسَ عَلَامَاتٍ أُولَاهُنَّ النِّدَاءُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ خُرُوجُ الْخُرَاسَانِيِّ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاء»؛ به درستی که نشانه ها و علائم قیام قائم (علیه السلام) پنج مورد است: اولین آن ها ندای آسمانی است که در ماه رمضان است، خروج سفیانی، خروج خراسانی، قتل نفس زکیه، خسف بیداء.(1)
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ الصَّيْحَةُ الَّتِي فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تَكُونُ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ»؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ندایی که در ماه رمضان است، در شب جمعه بیست و سوم ماه رمضان است.(2)
مطلب دیگر
در کنار روایاتی که زمان ندا و صیحه آسمانی را در ماه رمضان دانسته اند؛ روایاتی هم داریم که ندای آسمانی را در پیش از ظهور و یا هنگام ظهور می دانند.
از روایت ذیل استفاده می شود که ندای آسمانی، قبل از ظهور واقع می شود:
«الصَّيْحَةُ لَا تَكُونُ إِلَّا فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لِأَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ وَ الصَّيْحَةُ فِيهِ هِيَ صَيْحَةُ جَبْرَئِيلَ (علیه السلام) إِلَى هَذَا الْخَلْقِ ثُمَّ قَالَ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ (علیه السلام) فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ»؛ آن صیحه جز در ماه رمضان نخواهد بود؛ زیرا ماه رمضان ماه خداست و صیحه هم در آن ماه است؛ آن ندای جبرئیل (علیه السلام) به سوی مردم است. سپس امام فرمودند: ندا کننده ای از آسمان به نام قائم (علیه السلام) ندا می دهد و هر که در مشرق و مغرب است آن را می شنود.(3)
هم چنین از روایات ذیل استفاده می شود که این ندای آسمانی، هنگام ظهور است:
«سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) يَقُولُ إِذَا كَانَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَيُّهَا النَّاسُ قُطِعَ عَنْكُمْ مُدَّةُ الْجَبَّارِينَ وَ وُلِّيَ الْأَمْرَ خَيْرُ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ فَالْحَقُوا بِمَكَّةَ»؛ راوی می گوید از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: هنگامی که نزدیک خروج قائم شد، ندا دهنده ای از آسمان ندا می دهد: ای مردم! زمان ستمگران به سر رسیده و مسئول این امر بهترینِ امت محمد است؛ پس خود را به مکه برسانید.(4)
«هُوَ الَّذِي يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِهِ يَسْمَعُهُ جَمِيعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَيْهِ يَقُولُ أَلَا إِنَّ حُجَّةَ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَيْتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ فَإِنَّ الْحَقَّ مَعَهُ وَ فِيهِ»؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در معرفی قائم (علیه السلام) می فرمایند: او کسی است که منادی از آسمان، به اسمش، ندا می دهد؛ همه اهل زمین می شنوند آن را؛ دعوت می کند همه ره به سوی او و می گوید به درستی حجت خدا در کنار خانه خدا، ظهور کرد؛ پیروی کنید از او؛ به درستی حق با او و در اوست.(5)
و نیز روایت داریم که زمان وقوع ندا و صیحه آسمانی، روز دهم محرم و روز عاشورا است(6)؛ کما این که روایت دیگری زمان صیحه آسمانی را ماه رجب دانسته است.(7)
ممکن است گفته شود اگر صیحه آسمانی، چند سال قبل از ظهور واقع شود، دیگر نشانه ظهور محسوب نمی شود و نمی تواند نشانه ای برای تشخیص امام باشد؟
در جواب می گوییم علائم و نشانه های حتمی ظهور، چند تا هستند لذا هر کدام که واقع شود، علامتی است بر نزدیک شدن ظهور. صیحه آسمانی نیز یکی از علائم حتمی است که با وقوع آن می توان گفت ظهور نزدیک است.
لازم به ذکر است نزدیک بودن ظهور یک مطلب است، تعیین ساعت و روز و هفته، یک موضوع دیگر؛ لذا روایات مربوط به صیحه آسمانی، فقط نزدیک بودن ظهور را می رسانند ولی این که این نزدیک بودن، چند ساعت یا چند روز یا چند هفته و ماه است، از این روایات فهمیده نمی شود؛ زیرا این روایات، وقتی تعیین نکرده اند، ما نیز نمی توانیم وقت تعیین کنیم.
البته این نزدیک بودن با آن نزدیک شدنی که از قرن ها و سالیان قبل گفته می شود فرق می کند، زیرا گرچه هر دو به نوعی نزدیک شدن است ولی نزدیک شدن پس از وقوع علائم حتمی، نزدیک شدن به معنای واقعی کلمه است یعنی حقیقتا نزدیک هستیم؛ ولی آن نزدیک شدنی که از سالیان قبل گفته می شده است، با توجه به زمان قبل از آن است یعنی نسبت به قبل، الآن نزدیک تر شده ایم.
بنابر این؛ با وقوع صیحه آسمانی، ظهور، واقعا نزدیک است، خصوصا طبق روایاتی که آن را همزمان با ظهور دانسته اند.
بنابر این:
نداهای آسمانی ممکن است یک ندا نباشد، از طرفی منحصر به ماه رمضان نباشد؛ البته ندایی که تاکید بیشتری بر آن شده و روایاتش از اعتبار و جایگاه بهتری برخوردارند همان است که ندای آسمانی در ماه رمضان است.
فراموش نشود که این روایات مشخص نمی کنند چه مدت زمان تا ظهور یا قیام حضرت باقیمانده است، بلکه اصل موضوع ظهور و قیام حضرت را متذکر می شوند. البته با وقوع صیحه آسمانی، می توان گفت ظهور نزدیک است، خصوصا طبق روایاتی که آن را همزمان با ظهور دانسته اند.
پی نوشت ها:
1. ابن أبي زينب، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: نشر صدوق ـ تهران، 1397ق، چاپ اول، ص 290.
2. مجلسی، بحار الأنوار، ناشر: دار إحياء التراث العربي ـ بيروت، 1403 ق، چاپ دوم، ج 52، ص 204، ح 33.
3. الغيبة للنعماني، پیشین، ص 254.
4. مفيد، الإختصاص، محقق/مصحح: غفارى، و محرمى زرندى، ناشر: الموتمر العالمى لالفية الشيخ المفيد ـ قم، 1413ق، چاپ اول، ص 208.
5. بحار الأنوار، پیشین، ج 52، ص 322.
6. مفيد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ناشر: كنگره شيخ مفيد ـ قم، 1413 ق، چاپ اول، ج 2، ص 379.
7. الغيبة للنعماني، پیشین، ص 181.