پرسش:
وقتی درقران مطالعه میکنیم، متوجه میشویم بعضی آیه ها بعد از خطای اخلاقی مردم ،نازل شده اند.چرا این نکته های اخلاقی زودتر در قران نازل نشده اند تا مردم ،اشتباه اخلاقی و رفتاری نداشته باشند؟
پاسخ:
قرآن کریم کتاب هدایت است و برای تربیت انسان نازل شده و بر این اساس، مهمترین وظیفه پیامبر (صلی الله علیه و آله)تعلیم و تربیت است. از این رو، زبان قرآن، زبان آموزش و پرورش و زبان هدایت است. قرآن شیوه های متفاوتی را به کار گرفته است تا انسان را به کمال روحی و معنوی برساند. گاهی روش های پیش گیرانه را دارد و به ما انسانها از قبل هشدار می دهد و راه را از بی راهه نشان می دهد، گاهی بعد از آن که انسان مرتکب گناهی یا خطایی شد او را سرزنش می کند و به او هشدار می دهد و او را دعوت به توبه و جبران گناه و خطایش می کند چنا که می فرماید:« وَ هُوَ الَّذِى یَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبَادِهِ وَ یَعْفُواْ عَنِ السَّیَِّاتِ وَ یَعْلَمُ مَا تَفْعَلُون؛(1) و اوست کسى که از بندگانش توبه می پذیرد و از گناهان در می گذرد و آنچه را که می کنید، می داند.»
افزون بر این نزول تدریجی و تربیت و پروش گام به گام از اصول تعلیم و تربیت است که خداوند متعال این اصل را به خوبی در قرآن کریم رعایت فرموده است، لذا گاهی قبل از آن که گناهی اتفاق بیفتد هشدار می دهد و به انسان ها تاکید می کند که مراقبت کنند تا در دام گناهان و شیاطین نیفتند و گاهی هم انسان در دام گناه گرفتار شده است در چنین مواردی نیز خداوند متعال به او راه و چاره را نشان می دهد و او را به توبه و دست برداشتن از گناه فرا می خواند.
چنان که قرآن کریم می فرماید: «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَـٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّـهُ ۗ إِنَّ اللَّـهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ؛(2) مردان و زنان باایمان، ولیّ (و یار و یاور) یکدیگرند؛ امر به معروف، و نهی از منکر می‌کنند؛ نماز را برپا می‌دارند؛ و زکات را می‌پردازند؛ و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند؛ بزودی خدا آنان را مورد رحمت خویش قرارمی‌دهد؛ خداوند توانا و حکیم است!»
بنا بر این همه پیام های اخلاقی و ترییتی قرآن کریم بعد از ارتکاب گناه و جرم نیست، بلکه متفاوت و متنوع است و شامل موارد پیشگیرانه نیز می شود. و این هم از شیوه ها و روش های تعلیم و تربیت است که خداوند متعال آن را در آیات قرآن کریم رعایت فرموده است.
پی نوشت ها:
1. شوری/ 25.
2.توبه/ 71 .