پرسش:
در مورد علوم غریبه، آیا همراه داشتن یک کاغذ می تواند باعث خوشبختی یا بدبختی شود؟ آیا همراه داشتن یک کاغذ یا انگشتر مانند شرف الشمس باعث تغییر مقدرات خداوند و افزایش روزی می شود؟ آیا حکمت و علم خدا اینجا زیر سوال نمی رود؟ آیا خدا را از یک انسان حکیم پایین تر نیاورده ایم؟
پاسخ:
الف: بحث دعا و تعویذاتی که از ناحیه ائمه اطهار (علیهم السلام) به ما رسیده، با این بحث‌های علوم غریبه که تشخیص صحت و سقمش بسیار مشکل است فرق می کند. در مورد تعویذات و خواص انگشتر ها مطالبی از اهل بیت (علیهم السلام) به ما رسیده که معتبر است. لذا با وجود این گونه روایات نه نیازی به جداول علوم غریبه داریم و نه طالع بینی های ادیان و فرهنگ‌های دیگر.
البته این بدین معنا نیست که تعویذات و یا انگشترهای مختلف نقش تام و تمامی در خوشبختی یا بدبختی ما و یا حفظ شدن یا نشدن ما دارند، بلکه مقصود اینست که در تکوین نظام عالم برای این مواردی که در شرع مقدس بیان شده، آثاری نهفته، که ما از چند و چون آن اطلاع دقیق نداریم. لذا موثر دانستن اینها به معنی تاثیر تام داشتنشان نیست.
ب: خداوند متعال در آیه: «وَ نُنزَّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِین... (1) و ما از قرآن آنچه را براى مؤمنان مايه درمان و رحمت است، نازل مى كنيم»، قرآن را شفا معرفی نموده است.
مفسران می‌‌گویند: خداوند متعال در معانی قرآن، برای امراض روحی، و در الفاظ آن برای امراض و دردهای جسمی شفا قرار داده است.(2)
از امام باقر(علیه السلام) سؤال شد، آیا می‌توان آیاتی از قرآن را برای شفا و دفع بیماری بر بازو یا گردن بیمار آویزان نماییم؟ امام فرمود: «نَعَمْ لَا بَأْسَ بِهِ إِنَّ قَوَارِعَ الْقُرْآنِ تَنْفَعُ فَاسْتَعْمِلُوهَا (3)
البته استفاده از آیات قرآن منحصر در شفای بیمار نیست، بلکه در روایات وارده از معصومین(علیهم السلام)، موارد متعددی ذکر شده، که می‌توان از آیات قرآن و دعاهای خاصی جهت رسیدن به هدف‌های معین استفاده کرد؛ مانند ادا و پرداخت قرض، جلب روزی، دفع غم و اندوه، دفع فقر، دفع سحر، دفع اثر چشم زخم، دفع تب، و... که از آنها به حرز و تعویذ تعبیر شده است.
ج: در مورد نگین انگشتر هم در آموزه های دینی نکاتی بیان شده:
در روايتی از قول حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) از پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده: «مَنْ تَخَتَّمَ بِالْعَقيقِ لَمْ يَزَلْ يَرى خَيْرًا (4) كسى كه انگشتر عقيق به دست كند، هميشه خير مي بيند.»
امام صادق(عليه السّلام) در همین زمینه می‌فرمایند: «تخَتَّمُوا بِالْيَوَاقِيتِ فَإِنَّهُ يَنْفِي الْفَقْر (5) انگشتر ياقوت در دست كنيد زيرا كه تنگدستى را از بين مى‌برد.»
البته خاصیت ها و ویژگی هایی که برای انواع سنگ های معدنی بیان شده بمعنای حتمیت، لزوم و به تعبیر دقیقتر به نحو علیت تامه نیست بلکه به صورت شأنی و اقتضایی یعنی شایستگی در صورت وجود شرایط دیگر، است.»
پی نوشت:
1.اسراء/82.
2.سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1419 ق، ص 295؛ فیض کاشانى، ملا محسن، الأصفى فى تفسیرالقرآن، محقق، درایتی، محمدحسین، نعمتی، محمدرضا، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول، 1418 ق، ج 1، ص 693.
3. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، محقق، مصحح، مؤسسة آل البیت(علیهم السلام)، قم، چاپ اول، 1409 ق،ج 6، ص 237.
4.شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)، قم، 1409 ق،ج5،ص86.
5.ابن بابويه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، دار الشريف الرضي للنشر، قم، 1406 ق،ص176.