پرسش: در یک سخنرانی ازحاج اقا عالی شنیدم که امام زمان(عج) در هر دوره یارانی به نام ابدال دارند که اگر یکی از آنها از دنیا رود فرد دیگری جایگزین او میشود. میخواستم بدانم آیا خانم ها هم میتوانند جزء ابدال شوند؟ یک خانم چه کار باید انجام دهد تا به این مقام برسد؟
پاسخ: افرادی که از آنها نام بردید ابدال نامیده می شوند. یعنی افرادی که هیچ گاه زمین از وجودشان خالی نمی شود و پس از فوت یکی فرد دیگری بَدَل و جایگزین او قرار می گیرد. اگرچه در مورد ابدال احتمالات مختلفی وجود دارد اما یکی از احتمالات مطرح درباره آن این است که ابدال سی و یا چهل نفر باشند که در خدمت حضرت ولی عصر(عج) حضور دارند و ماموریت هایی از طرف ایشان بر عهده آنها قرار دارد.
با توجه به اینکه ابدال در هر دوره و عصری وجود دارند هر کسی که لیاقت آن را به دست آورد می تواند جز آنها قرار گیرد. تنها باید شرایط آن را به دست آورد. دلیلی برای اختصاص مقامات معنوی به مردان وجود ندارد. بنابراین رسیدن زنان به مقام ابدال نیز دست نیافتنی نیست. علاوه بر این برخی منابع روایی اهل سنت صراحت دارد که زنان نیز جز ابدال هستند.(1)
قرار گرفتن در زمره ابدال به این معنا است که فرد مورد گزینش و انتخاب الهی قرار گرفته است و از حد یک مومن معمولی فراتر رفته است. زندگی او نیز یک زندگی معمولی نخواهد بود. او باید کسی باشد که بتواند خود و زندگی اش را وقف ماموریتی کند که بر عهده او قرار داده شده است. از اینرو نیاز به تربیت ویژه ای دارد که گاه قبل از تولد او آغاز میشود. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در بیان آداب فرزندآوری توصیه فرموده است:
«إِنْ جَامَعْتَهَا فِي لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ يُرْجَى أَنْ يَكُونَ الْوَلَدُ مِنَ الْأَبْدَالِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى؛ اگر در شب جمعه بعد از نماز عشا مجامعت كنى اميد است كه اگر فرزندی به هم رسد از ابدال و رجال الهى باشد إن شاء اللَّه تعالى.»(2)
برخی اوقات کار خیری انجام میدهیم و یا مدتی بر عملی مداومت میکنیم و نتیجه و پاداش ان را هم می گیریم. اما وسعت و دوام آن پاداش متناسب با وسعت و دوام همان کار خیر است. اما تصور کنید قرار باشد به مقام ابدال برسیم. یعنی جز افرادی قرار بگیریم که در حلقه اول و یا دوم همراهان امام زمان(عج) قرار دارند. مقامی که تا آخر عمر نصیب یک فرد باقی می ماند و تنها با فوت او فرد دیگری جایگزینش می شود. طبیعی است چنین فردی باید به گونه ای وفاداری و ثابت قدمی اش را در ایمان به خدا و ولایت اهل بیت (علیهم السلام) ثابت کرده باشد که احتمال انحراف و تبدل حالت در او به نزدیک صفر رسیده باشد. اگر هنوز نسبت به رفتاری که ممکن است از ما سر زند و حالتی که ما را فرا می گیرد اطمینان نداریم نباید انتظار داشته باشیم مقام معنوی ثابتی را به دست آوریم.
کسی که میخواهد جزء ابدال قرار بگیرد باید بتواند از خود فراتر رود و اهداف و آمال جمعی پیدا کند. حتی در امور معنوی خودمحور نباشد و هدایت و معنویت را برای همه انسان ها بخواهد. از همین رو پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) میفرماید:
«مَنْ دَعَا لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسَاً وَ عِشْرِينَ مَرَّةً نَزَعَ اللَّهُ الْغِلَّ مِنْ صَدْرِهِ وَ كَتَبَهُ مِنَ الْأَبْدَالِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ؛ کسی که برای مردان مومن و زنان مومن در هر روز بیست و پنج مرتبه دعا کند خداوند کینه را از قلب او جدا میکند و او را جز ابدال می نویسد.»(3)
پی نوشت ها:
1. الأبدال أربعون رجلاً و أربعون إمرأة، کلّما مات رجل منهم أبدل الله مکانه رجلاً و کلّما ماتت امرأة أبدل الله مکانها امرأة؛ ابدال، چهل نفر مرد و چهل نفر زن هستند و هرگاه یکی از مردان بمیرد، خداوند مرد دیگری به جای او قرار می‌دهد و هرگاه یکی از زنان بمیرد، زن دیگری را به جای او قرار می‌دهد. (شيرويه بن شهردار بن شيرويه الديلمی، فردوس الأخبار بمأثور الخطاب المخرج على كتاب الشهاب، دار الکتاب العربی، بیروت، ج 1، ص 119)
2. ابن بابويه، محمد بن على(381 ق)، من لایحضره الفقیه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج3، ص554.
3. ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفريات( الأشعثيات)، تهران، مكتبة النينوى الحديثة، ص223.