پرسش:
این که برخی جاها رسم است شبی که میت دفن می شود، فردا صبح برایش مژدگانی می برند و روی قبرش شیرینی و ... می گذارند؛ آیا درست است؟
پاسخ:
چنین رسمی از طرف دین و شریعت، معرفی و توصیه نشده است لذا پشتوانه دینی و شرعی ندارد و جزء آداب دینی محسوب نمی شود؛ البته رفتن به زیارت مردگان و خواندن فاتحه و قرآن و دادن صدقه و خیرات برای آن ها، در احوالات ایشان بسیار مؤثر است و باعث گشایش و رفع گرفتاری و نیز شادمانی و خوشحالی ایشان می شود.
به این روایات توجه فرمایید:
«قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) زُورُوا مَوْتَاكُمْ فَإِنَّهُمْ يَفْرَحُونَ بِزِيَارَتِكُمْ»
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: امیر مؤمنان علی (علیه السلام) فرمود: زیارت [ملاقات] کنید امواتتان را زیرا با ملاقات شما، خوشحال می شوند.(1)
«إِنَّ الْمَيِّتَ لَيَفْرَحُ بِالتَّرَحُّمِ عَلَيْهِ وَ الِاسْتِغْفَارِ لَهُ كَمَا يَفْرَحُ الْحَيُّ بِالْهَدِيَّةِ تُهْدَى إِلَيْهِ»
میت با ترحم بر او [طلب رحمت] و استغفار برای او، شادمان می شود، همان طور که انسان زنده با هدیه ای که به او داده می شود، خوشحال می شود.(2)
«عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) نَزُورُ الْمَوْتَى فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَيَسْمَعُونَ بِنَا إِذَا أَتَيْنَاهُمْ قَالَ إِي وَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعْلَمُونَ بِكُمْ وَ يَفْرَحُونَ بِكُمْ وَ يَسْتَأْنِسُونَ إِلَيْكُم»
محمد بن مسلم مى گويد: به امام صادق (عليه السلام) عرض كردم، آيا مردگان را زيارت كنيم؟ فرمود: بله. عرض كردم: آيا وقتى ما به زيارتشان مى رويم، آنان صداى ما را مى شنوند؟ فرمود: بله، به خدا سوگند چنين است، مسلّما آنان از آمدن شما خبردار شده و شادمان مى گردند و با شما انس مى گيرند.(3)
«قَالَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه و آله) لَا تَنْسَوْا مَوْتَاكُمْ فِي قُبُورِهِمْ وَ مَوْتَاكُمْ يَرْجُونَ إِحْسَانَكُمْ وَ مَوْتَاكُمْ مَحْبُوسُونَ يَرْغَبُونَ فِي أَعْمَالِكُمُ الْبِرَّ وَ هُمْ لَا يَقْدِرُونَ أَهْدُوا إِلَى مَوْتَاكُمُ الصَّدَقَةَ وَ الدُّعَاءَ»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند:
مردگانتان را که در قبرها آرمیده اند، از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آن ها خود، قدرت انجام کاری ندارند، شما صدقه و دعایی به آن ها هدیه کنید.(4)
بنابر این:
رفتن به زیارت اموات و دادن صدقه و خیرات برای ایشان و خواندن فاتحه و قرآن برای آن ها، توصیه دین و شریعت است، خصوصا برای کسی که تازه از دنیا رفته و تنهایی و وحشت او زیاد است، ملاقات با نزدیکان و آشنایان، باعث شادی و خوشحالی او می شود. اما این که برای روز بعد از دفن، آداب دینی خاصی تعیین باشد، چنین نیست.
پی نوشت ها:
1. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 3، ص 229، ح 10.
2. ابن بابويه، من لا يحضره الفقيه، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ـ قم، 1413ق، چاپ دوم، ج 1، ص 183، ح 554.
3. ابن طاووس، على بن موسى، فلاح السائل و نجاح المسائل، ناشر: بوستان كتاب ـ قم، 1406ق، چاپ اول، ص 85.
4. نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ـ قم، 1408 ق، چاپ اول، ج 2، ص 114، ح 1574.